Мӱндыр-мӱндыр верла гыч,
Шокшо элым коден,
Нур ӱмбачын, ер-влак гоч
Весела муро ден
Кайыккомбо-влак толыт
Шочмо элыш уэш.
Йӱдйымалнысе олык
Нунын шӱмым ӱжеш.
Чоҥештат, канде южым
Нуно лоҥын кодат.
Шочмо верыштым ужын,
Йӱкланалын колтат.
Тиде шерге кундемым
Сагынал илымек,
Шулдырешышт конденыт
Леве шошым тывек,
Йӱд йымалсе пӱртӱсын
Ойыртемжым аклаш
Сай шомак верчын кӱсын
Ок кӱл мӱндырк каяш.
Каналтен йӱштылашышт —
Кечыйол модмо ер.
Иге лукмо пыжашышт —
Кукшырак чара вер.
Кунар сылне кундемышт,
Ужар-кандын коеш.
Кочкашат уло емыж —
Молан шыже толеш?
Весела сай кеҥежше
Молан писын эрта?
Шулдыран тиде ешым
Молан йӱштӧ покта?
"Шочмо эл, код чеверын, —
Пелештат кайык-влак. —
Тый дечет сылне верым
Она му садыгак”.
Рӱзалтен шулдырлаштым,
Пыл деч кӱшкӧ кӱзат,
Ик жап пӧрдыт каваште,
Ынешт кай нигузат.
... Жап шумеке, тора гыч,
Шокшо элым коден,
Нур ӱмбачын, чодыра гоч
Весела муро ден
Кайыккомбо-влак толыт
Шочмо элыш уэш.
Йӱдйымалнысе олык
Нунын шӱмым ӱжеш...
(1961 ий).
ЙӦРДТЫМАШ
Йӧратымаш, тылат верч веле
Тӱняште илыме шуэш
Да корныштем верештше нелым
Чыташ тылат верч логалеш.
Ом шиж гын тыйын шокшо кидым,
От лий гын мыйын пеленем,
Кузе шомак аршашым пидын,
Туан элемлан пӧлеклем.
Кунам толам тора гыч ялыш
Да родо-шочшым вашлиям,
Лыжга мутем шӱм вошт кычалын,
Тылат верч кумылзо лиям.
Толат тый ӱдыр-каче дене,
Шӱм-чоныш ойыпым пыштет.
Мемнам гын корнышко лукмеке,
Вияным, патырым ыштет.
Йӧратымаш! Тыгане вийым
Тетла ом пале нигуштат,
Кает ӱшан эҥертыш лийын
Керек-могане корныштат.
Тӱзатена ме шочмо элым,
Пашаште кумылын тыршен.
Керек-могане лийже неле,
Йӧратымаш кертеш сеҥен.
Ончал колтем гын калыкемым,
Кузе куаныме шуэш.
Йӧратымаш шӱмна тич темын,
Пиалым кажныже муэш.
(1961 ий)
ТОПОЛЬ
Ой, тополь, сур тополь, лӱҥгалтын,
Могай мурым таче мурет?
Шогет кугешнен, вуй нӧлталын,
Модеш козыра лышташет.
Ала, шарналтен шокшо кечым,
Вучет леве йӱрым уэш?
Шышталге тӱсан шурнывечым
Ала ужмет угыч шуэш?
Шарнет дыр: шӧртнялге-ший нурыш
Кузе ме лекна погынал,
Кузе машина тунам мурыш:
«Перкетым вашке поген нал».
Тый шогышыч, вуйым рӱзалын,
Кечываллан канаш ӱжынат.
Киндерке гай кече кӱзалын,
Кава гыч пелтен тыйымат.
А кызыт нуржат чараҥ кодын,
От кол машина йӱкымат.
Сур шовыч гай пыл толеш модын, —
Пайремже вуча тудымат.
Ой, тополь, сур тополь, лӱнталтын,
Могай мурым таче мурет?
Шогет, пӱртӱсеш мушкылалтын,
Йога козыра лышташет...
(1961 ий).
КАВАСЕ ОМО
Йӱлат шӱдыр-шамыч каваште,
Тулойыпла койыт чылан.
Волгенчыла писын кайымаште
Титов нералта ик жаплан.
Вет тудо ноен тиде годым,
Пашам чарныде ыштымек.
Эрта кавапомышто водо,
Жаплан мланде деч торлымек.
Ужеш кавапомышто омым:
"Кая пуйто Тылзыш, тораш,
Ола-влак шинча ончыч йомыт,
Лач мланде гына коеш раш.
Вола теве, Тылзышке шуын,
Кодеш йол кыша палдырнен.
Совет Элын вымпелжым муын
Кучен онча, йыр пӧрдыктен.
Манеш, шогалтен Йошкар Флагым:
"Тышан космостанций лийшаш!
Тек Тылзе вуча моло-влакым,
Сандалык садак сеҥалтшаш!”
... Йӱлат шӱдыр-шамыч каваште,
”Восток-два" корабльым ончат.
Титовлан чоҥештыл кайымаште
Моткоч оҥай омо конча...
(1961 ий)
ПАШАШТЕ – ПИАЛ
Йолташ ден пырля вокзал дечын
Ласкан шӱлалтен ошкылам.
Волгалтше олаже эр кечын
Ойла тыге пуйто мылам:
"Салам тыланет, шӱмбел эргым,
Строитель лият — тиде сай.
Пашаште пиал моткоч шерге,
Тыге пӱтынь эл каласа".
Ом мондо, шарнем мые тудым,
Кузе тыште cap мӱгырен,
Кузе кечывалым да йӱдым
А чамже тушманым кырен.
Кырен... Но пыштен тудо вуйжым
Шӧртнялге ошман Юл сереш.
А таче шӱгаржым мый ужым,
Да вуйышто икте пӧрдеш.
Эртен шуко пагыт шукерте.
Ола пеледеш Юл воктен.
Но калыкын шӱм гыч ок эрте,
Войнам шарнена, чон коржтен.
Кӧ самырык жапыште возын
Эл верч амбразурыш оҥ ден,
Кид-йолжо пасушто кӧн кодын,
Она керт ме тудым монден...
Герой лӱмым налше олашке
Мый, рвезе пашазе, толам;
Гудок ӱжеш тыныс пашашке,
Шокта моткоч ямлын мылам.
(1954 ий)
МУРАШ ӰЖЫН
Тӱҥалтышлын лийын тӱҥалтыш
Йоча пагыт годым мылам.
Шарнем, пайрем кечын муралтыш
Йӧратыме муржым ачам.
Мурен шочмо эл нерген мурым,
Моктен совет калык ешнам.
Чодырам, олык ден кумда нурым
Ты мурышто мый колынам.
Шып колышт шинченыт уна-влак,
Пиал тул шинчаштышт чӱчкен.
А семже чонешышт перналын
Да тулым шӱмешышт чӱктен.
"Кумда мыйын шочмо элемже”,—
Ачам, дирижерла тунам
Нӧлталын кок кидым, пеленже
Мураш ӱжын толшо унам.
Тидлан ынде ятыр жап лийын,
Пеш шуко эртен талукшат,
Мыняр гана Буймо вӱд ийым
Шалатыл йоген шоҥешталт...
Но мый монден омыл ту кечым.
Ту муро алят шӱмыштем:
Эл верч кугешнен кажне кечын,
Пашаш кугешнен ошкедем.
Виян рвезе йӱк ден у мурым
Ласкан кумыл нӧлтын мурем,
Чодырам, олык ден кумда нурым,
Моктен Совет калык ешем.
(1958 ий).
ИЛЫШ ӰЖЕШ
Кӧ манеш: йӱкшен поэтын чонжо,
Ынде тудын кумылжо волен.
Жапше годым изи йӱкын ожно
Мураш тӧчыш... Йӧратымаш нерген.
Тек ида ӱшане тиде ойлан,
Ынже лий чара шоялан вер.
Сылнымут кычалын, мый шым нойо,
Шӱм йӱла эреак илыш верч.
Илыш мыйым рӱзалтен пожалтыш,
Муро семым пуыш шӱшкалтен,
Кӱдырчӧ семынат рашкалтыш,
Осал торым шуыш шалатен.
Да йоҥгалте волгыдо у пагыт,
Кӧ чыта куаныде тидлан.
Илышна йомартлын муралта гын,
Куштылго поэтын кидшылан,
Ешарен у вийым, кгыч тольыч
Мемнан дек Чавайн, Шабдар, Ипай.
Иза-шольо-влакна нуным кольыч,
Йымыжан йоҥгалте Палантай.
Сывын гай ужар вургемже дене
Марий мланде сылнештеш эре.
Ший Элнет да ош Какшан воктене
Ойган йӱк ок шокто эпере.
Ончал колто кумда Юл вӱд тӱрыш:
Шкат шижат, мо верч шӱмет кыра.
Йыр йӱлен, пычкемыш йӱдым кӱрышт,
Комбинат гыч тул волгалтара.
А лектат гын колхознан пасушко —
Шурно верчын чарныде тыршат...
Йырваш илыш — кае керек кушко,
Тудын ден таҥлалтше мурыжат.
(1964 ий).
У ГОРИЗОНТЫШ
Волгыдо курым,
Колымшо курым!
Мланде ӱмбачын
Мурен ошкылеш.
Тудын куатшым,
Вийжым да чапшым
Ал тистыла
Кӱш нӧлта Совет еш.
Ончо кавашке —
Шӱдыр модмашке,
Корным туш почын
Мастар калыкна.
Мланде йыр пӧрдын,
Угычын пӧртыл,
Толыт герой-влак
Мемнан тукымна.
Нуно историйым —
Калыкын вийым —
Подвигышт дене
Уэш волгалтен,
Писын шарлалше
Эр ӱжарала
У горизонтыш
Нӧлтат чапланен.
Колымшо курым
Лукто у мурым.
Мӱндыр сандалыкыш
Семже шарла.
Калык усталык,
Калык мастарлык
Муро гаяк Шулдыраҥын илат
(1964 ий).
У ВАХТЫШ
Адак лыж-ж пуале
Касвел гыч мардеж.
Ший кече ончале,
Кӱш утыр нӧлтеш.
Юл вӱд помыжалте,
Ий-влакым покта.
Затон гыч, йоҥталтын,
Тулпуш йӱк шокта.
Лойгалте ал флагше
Юл толкын гаяк.
Пашашке, у вахтыш
Речник-влак каят
(1964 ий).
МУРАЛТАТ ЙОЧА-ВЛАК
Пиалан йоча-влак
Куанен муралтат.
Ончалат нунын вак —
Весела чонланат.
Ош пеледыш орам
Оҥ пеленышт кучен,
Мемнан тыныс жапнам
Саламлат муро ден.
«Тек эре лийже кече,
Тек эре кава лийже,
Тек эре авай лийже,
Тек эре мый лиям.-.”—
Тиде муро мемнам
Ылыжта чыланам.
Яндар йӱкышт, йоҥгалт,
Йыр шарла толкыналт»
Пачката йоча-влак,
Тек тендан пиалещ
Илышна утларак
Улаҥеш, пеледеш.
Тек тендан пиалдам
Война тул ынже кӱр.
Тек тендан илышдам
Ынже амырте вӱр
Йоҥгата пагытда
Кумылнажым нӧлта.
Шулдыран мурыдам
Кеч-куштат мый колам:
"Тек эре лийже кече,
Тек эре кава лийже,
Тек эре авай лийже,
Тек эре мый лиям...”—
(1964 ий).
ЮЛЫСО ЭР
Ӱжара ал тӱсым
Шаралта каваш.
Лышташ-влакышт йӱкым
Огыт лук ваш-ваш.
Ший гай Юл ӱмбалне
Толкын огеш мод.
Теве, корным налын,
Кайыш пароход.
Кече легылдале
Шӧртньӧ шергаш гай.
Шокшын шыргыжале:
"Тымыкше могай!”
(1964 ий).
• • •
Юл тӱрыштӧ шочын
Да кушкын тышан
Чевер шинчан ӱдыр,
Ошалге ӱпан.
Кая шыман ошкыл —
Йол йӱкшым от кол.
Тыгай ӱдыр верчын
Шӱм-чон кӧн ок шол?
Юл тӱр куэ гане
Кап-кылже вияш,
Садлан шонат шукын
Пелашыж лияш.
Ончет гын чурийжым —
Олма деч чевер.
Чеверлыкын шийжым
Пуэн шочмо вер.
Юл олык пеледыш
Ончаш пеш сӧрал,
Садлан арам тудым
Мый тодыл ом нал.
Ший толкын толеш да
Сер дене модеш.
Юл тур гычын муро
Умбак шергылтеш:
"Юл тӱрыштӧ шочын
Да кушкын тышан
Чевер шинчан ӱдыр,
Ошалге ӱпан...”
ЮЛ
Пӱртӱс леве южым шӱлалтыш.
Касвел гыч лыж-ж тольо мардеж.
Кылмен тӱҥшӧ Юл, помыжалтын,
Чевер кечылан шыргыжеш,
Ий-влакым покта теҥыз велыш
Да сержым шупшал шымата.
Пыл толжо кӱсле кугыт веле,
Садак тудлан йӱржӧ сита.
Лӱнта, куанен сылне жаплан,
Лекнеже сер гоч, оварген.
Шке вийжым кумда олык лаплан
Пунеже, товат, ешарен.
Пӱртӱсын пеледше тӱс дене
Юл вӱд кугешналын мошта,
Нӧлта толкын-влакым сандене,
Ӱжеш пуш ден модын кошташ.
Чытамсыр чонан речник-влакым
Шижтарыш затон гыч лекташ,
А бакенщик корно маякым
Вашка сер воктен шогалташ.
Вот шергылте, пӱчкын ший южым,
Кугу пароходын сигнал,
Нӧлталтше ош толкыным ужын,
Кырлак чоҥешта ужатал.
Ышта Юл вӱдна шке пашажым,
Ок ярсе чарнен каналташ
Да кечын шӧртнялге йоллажым
Эр-кас йӧрата чывылташ.
Пога турист-влакым кеҥежым,
Палатке-влак ошын йолгат
Баян почеш мурымо семже
Шарла вӱд ӱмбачын, йоҥгалт.
Шып лие, ок лӱҥгӧ ший толкын.
Йымен тыплана мардежат.
Пушеҥге-влакат, мурым колын,
Воштончышлан Юлым шотлат.
Тӱжем курым дене йогалше
Рвезештын мемнан пагытеш.
Тышан, ӱжарала волгалтын,
У илыш мурен пеледеш.
(1964 ий).
(1965 ий)