Ял. Грива; в мифологии любимая часть тела коня. Аҙбар эйәһе аттың ялын тарап үрергә ярата, тиҙәр. – Говорят, дух, хозяин скотного двора любит расчесывать и заплетать лошади гриву. Слово восходит к общетюркскому jal ‘грива’, ‘загривок’.
Ялағай. Зарница; мифологизированное явление. Ялағай һуғыш алдынан ныҡ уйнаған. Кешеләр ялағай уйнаһа, ҡан тарта, тиҙәр. – Перед войной часто в небе играла зарница. Когда в небе играет зарница, говорят: «Кровь притягивает». Слово, возможно, восходит к древнему jal ‘обжигать’, ‘припекать’.
Ялан эйәһе. См. Ҡыр эйәһе.
Ялбарыу. В мифологии обращение к высшим силам; умолять, просить; мольба, просьба. Ялбарып һорау – молить (о чем-то). Слово восходит к древнему jalbar ‘умолять’.
Ялғаш. Корыто; мифологизированный предмет, используется в магической медицине в качестве отгонного предмета.
Ялғыҙ ағас (танып.) Одинокое дерево. Ялғыҙ ағас эйәле була, уға тейергә ярамай (БФ). – Одинокое дерево бывает с духом. Его нельзя трогать. См. Яңғыҙ ағас.
Ялҡын. Пламя. Слово восходит к общетюркскому jal ‘обжигать’, ‘припекать’ и jalϊn ‘пламя’.
Ялҡын теле. Заговор пламени. Үрт сыҡһа, Ялҡын теле тип йөрөтөлгән теләк әйтелә (БХИ. Т. 1). – Когда начинается пожар, произносят заклинание, называемое «Язык пламени».
Ялҡын тейеү. Прикосновение духа пламени.
Ялҡын һуғыу. Удар духа пламени.
Ялмауыҙ I. Дракон, чудо, упырь. Ете башлы ялмауыҙ. – Семиглавый дракон.
Ялмауыҙ II (иргиз.). Дух огня.
Яман. Дурной, плохой; дух болезни. Бурҙы табыр өсөн тире орлоҡ һикертәләр, яндыралар. Урлаған кешенең йөҙөнә яман сыға (СФ). – Для поимки вора подбрасывают зерна, жгут их. У вора на лице появляется болезнь. Слово восходит к древнему яман ‘плохой’. В памятниках зафиксировано jaman ič ‘проказа’.
Яман-артаҡ. Черт. Яман-артаҡ ен кеүек була, шуға ен доғаһын әйтһәң, ҡаса. – Яман-артак он как черт, поэтому, если прочитаешь молитву от черта, он убегает.
Яман ауырыу. Рак; табуированное название.
Яман заттар. Нечистые силы.
Яман ел. Злой дух. Эскә яман ел инеп эс күпһә, уҡлау менән эскә өс, ете, туғыҙ мәртәбә төртөп имләгәндәр (БИТК). – При вздутии живота от проникновения злого духа больного заговаривали, тыча ему в живот скалкой три, семь, девять раз.
Яман күҙ. Дурной глаз; глаз, способный сглазить. Күҙ тейгәндә: «Ҡара күҙҙән, зәңгәр күҙҙән, яман күҙҙән», – тип әпсен әйтеп тә имләйҙәр. – От сглаза произносят следующий заговор: «От черных глаз, от голубых глаз, от дурных глаз».
Яман ҡан. Дурная кровь. Яман ҡан йыйылып кеше ауырыһа, ҡан ебәреп имләгәндәр. – Если человек заболевал от избытка дурной крови, ему делали кровопускание.
Яман ҡаҫта. Дух болезни; досл. дурная, плохая болезнь. Ай ҡайтты, көн ҡайтты, яман ҡаҫта, һин дә ҡайт (из загов.). – Луна ушла, солнце ушло, дух болезни, и ты уходи.
Яман сир. См. Яман ауырыу.
Яман төш. Дурной сон. Яман төшкә: «Хәйерлегә булһын, изгегә юрайым», – тиһең (ЙФ). – Дурному сну надо сказать: «Пусть будет к хорошему, толкую к добру».
Яман шеш I. Злокачественная опухоль.
Яман шеш II. Нарыв в результате воздействия нечистой силы.
Яман ятҡан. Название болезни шеи. Яман ятҡан булһа түңгәккә, бағанаға, ата ҡаҙға өс тапҡыр сәләм бирәң (БИТК). – Если болит шея, три раза здороваешься с кочкой, столбом, гусаком.
Ямғыр. Дождь; мифологизированное явление., объект почитания и магического действия. Его вызывали и останавливали. Ямғыр теләп теләккә сыҡҡандар, ҡара төҫтән мал һуйғандар (Ғ. Хисаметдинов). – Проводили обряд вызывания дождя, приносили в жертву скотину черной масти. Слово восходит к общетюркскому jamur~jamγur ‘дождь’.
Ямғыр апай. Эпитет дождя; олицетворение.
Ямғыр апай, яу, яу,/ Иген үҫһен тау-тау (ЙФ). –
Тетя Дождь, лей, лей,/ Пусть хлеба будет горы, горы.
Ямғыр батшаһы. Дух дождя; досл. царь дождя. Ямғыр батшаһы ҡамсы шартлатып болоттарҙы икенсе яҡҡа ҡыуа, тиҙәр йәшен йәшнәгәндә (БФ). – Когда гремит гром, говорят, что это царь дождя своим кнутом гонит тучи дальше. См. Ямғыр тәңреһе.
Ямғыр бутҡаһы. Обрядовый праздник, связанный с вызыванием дождя.
Ямғыр теләге. Обряд вызывания дождя. Ямғыр яумаһа теләккә сығып ямғыр теләгәндәр, ошо һамаҡты әйткәндәр:
«Ямғыр апай, яу, яу,/ Иген үҫһен тау, тау!/ Тутый ҡашыҡ баҙарҙа,/ Майлы бутҡа ҡаҙанда! (ЙФ). –
При засухепроводили обряд вызывания дождя, произносили этот заговор:
Тетя Дождь, лей, лей,/ Пусть хлеба будут горы!/ Красивая ложка на базаре,/ Каша с маслом в казане!
Ямғыр тәңре. См. Ямғыр тәңреһе.
Ямғыр тәңреһе. Божество дождя. Теләктән һуң Ямғыр тәңреһенә ҡорбан салалар. – В обряде вызывания дождя приносят жертву божеству дождя.
Ямғыр хужаһы. См. Ямғыр эйәһе.
Ямғыр эйәһе. Дух, хозяин дождя.
Ямғыр яуыу. Дождь идет. Йылан ер өҫтөнән йөрөһә, ямғыр яуа (Примета). – Если змея ползает по земле, дождь пойдет.
Ян. Лук; один из атрибутов инициации юношей, атрибут воина, батыра. Имеет обережную силу.
Яндырыу I. Сжигание; древний обычай в похоронном обряде. Борон башҡортта мәйетте яндырыу йолаһы булған. Бының турала үл мәғәнәһендә көлөң күккә осһон тигән ҡарғыш булыуы һөйләй – В древности у башкир был обряд сжигания трупов. Об этом говорит наличие в языке проклятия «Пусть твоя зола улетит на небо» в значении умри.
Яндырыу II. См. Төтәҫләү.
Янсыҙ (среднеурал.). Кукла; досл. без души. См. Ҡурсаҡ.
Яңаҡ. Щека; мифологизированная часть тела человека. Яңаҡҡа таянһаң, әсәң үлә. – Если будешь подпирать щеку ладонями, умрет мать. Слово связано с древнетюркским jaηaq ‘щека’.
Яңғыҙ ағас. Одинокое дерево; дерево с духом. Яңғыҙ ағаста ағас эйәһе йәшәй, тиҙәр. – Говорят, на одиноком дереве живет дух дерева. Яңғыҙ ағасҡа һөйәлергә, янында һөйләшергә ярамай. Яңғыҙ ағас шиғырлаһа, һөйләшеп ултыра, тиҙәр (ЙФ). – Рядом с одиноким деревом нельзя разговаривать, прислоняться к нему. Когда одинокое дерево поскрипывает, говорят, что оно разговаривает.
Яңғыҙ ҡайын. Одинокая береза. См. Яңғыҙ ағас.
Яңы ай. Новая, молодая луна; мифологизирована. Яңы ай күргәндә: «Яңы айҙа яңырҙым, иҫке айҙа иҫкерҙем, яңы ай ярлыҡа, иҫке ай ярлыҡа», – тип уҡынаң (ЙФ). – При виде новой луны, надо молиться: «В новом месяце обновился, в старом месяце постарел, прости, новая луна, прости, старая луна».
Яңы тыуған бала. Новорожденный; мифологизированное лицо, находящееся между тем и этим светом, т.е. пограничное состояние. Поэтому нуждается «в доделывании» и защите. Яңы бала янына Ҡөрьән, бысаҡ ҡуялар, яңғыҙ ҡалдырмайҙар (Н.Ғәлиева). – Рядом с новорожденным кладут Коран, нож, нельзя оставлять одного.
Япраҡ I. Лист; в башкирской мифологии у каждого человека на листочке дерева, растущего на том свете, написаны его имя и судьба. Япрағы төшһә, кеше үлә. – Когда опадет его листочек, человек умирает. Слово связано с древнетюркским japϊrγaq ‘лист’, ‘лепесток’.
Япраҡ II (среднеурал.). Веник. Кендек төшкәнсе баланы бер япраҡ менән сабалар, шунан япраҡты ағын һыуға ташлайҙар. – Пока пуповина не отпадет, младенца парят одним и тем же веником, затем веник выбрасывают в реку. См. Минлек.
Япраҡ име. Заговор листьев. Бала оҙаҡ һөйләшмәһә, муйынына өшкөрөп япраҡ һыулап йәбештереп ҡуялар. – Если ребенок долго не разговаривает, ему на шею, прочитав молитвы, приклеивают мокрый лист.
Япраҡ төшөү. Предсмертное состояние; досл. опадание листочка судьбы. Япрағы төшкән кешенең йөҙөндә нур ҡалмай (БХИ. Т. 1). – У человека, у которого опал листочек, на лице появляется признак смерти.
Япраҡ әпсене (среднеурал.). Заговор веника.
Атаң йыҡҡан утын түгел,/ Инәң яҡҡан мунса түгел./ Айыу кеүек көслө бул,/ Бүре кеүек тешле бул./ Ҡуян кеүек һикереп йөрө,/ Борсаҡ кеүек тәгәрәп йөрө,/ Бабайҙы бабай тип әйт,/ Әбейҙе әбей тип тип әйт./ Минең ҡулым түгел,/ Ағиҙелдән ағып килгән/ Имсе әбейҙең ҡулы (БИТК). –
Не твоим отцом сваленные дрова,/ Не твоей матерью затоплена баня./ Будь сильным, как медведь,/ Будь зубастым, как волк,/ Будь прыгучим, как заяц,/ Катайся, как горох./ Старика называй дедушкой,/ Старуху называй бабушкой,/ Не моя рука,/ Рука знахарки, которая/ Приплыла по Агидели. См. Мунса һамағы.
Яр I. Берег; в мифологии опасное место, граница между тем и этим светом; место проживания нечистой силы. Был бахырҙа нейең бар, яр аҫтында өйөң бар (из загов. учук) – Что тебе надо от этого бедняжки? У тебя под обрывом есть дом. Слово связано с древнетюркским jar ‘яр, овраг’.
Яр II. Клич, оповещение, объявление; яр һалыу – кричать во всю глотку.
Яр бите. Склон берега; досл. лицо берега, реликт олицетворения.
Яр эйәһе. Дух, хозяин берега, который утаскивает людей в свой дом.
Яр-яр. Обрядовое действие, проводимое в доме невесты с участием матери жениха и связанное с расплетанием девичьей косы и заплетанием женской. Яр – (заклинание невесты), часть свадебного обряда, связанная с прощанием невесты с подругами, родным домом, родными. Обряд сопровождается соответствующим заклинанием.
Яра. Рана. Яраға үрмәксе ауы бәйләй инек. – На рану прикладывали паутину; Сысҡан үлтереп, эсен ярып һалалар ине яраға. Тиҙ уңала (ҺҺФ). – На рану накладывали внутренности мыши. Быстро заживает.
Ярғанат. Летучая мышь; мифологизированное животное, наказанное солнцем за непослушание. По представлениям башкир, летучая мышь притягивает богатство, изобилие и плодовитость. Ярғанат бала тарта тип балаһыҙ ҡатынды ярғанат ҡанаты менән имләйҙәр (БИТК). – Считая, что летучая мышь притягивает детей, бездетную женщину заговаривают крылом летучей мыши.
Ярлыҡау. Помиловать, прощать. Слово связано с древнетюркским jarlϊqa ‘прощать’.
Ярма. Крупа; мифологизированный предмет, символ изобилия, плодовитости. Ҡарға бутҡаһында йыл мул килһен тип ярманан бутҡа бешерәләр (БМ). – На празднике «Воронья каша», чтобы год был урожайным, варят кашу из крупы. Слово связано с древнетюркским jarma ‘крупа’.
Ярма ҡалҡыу. Появление сыпи на коже. Балаға ярма ҡалҡыусан. – Часто у детей на теле появляется сыпь.
Ярма һыуы. Крупяная вода; используется как отгонное средство. Ярма ҡалҡһа, баланы ярма һыуы менән йыуындыралар (Х. Зиязетдинова). – При появлении сыпи на теле ребенка его купают в крупяной воде.
Ярты. Половина; в мифологии имеет отрицательную семантику: воспринимается как что-то ниже нормы. Ярты аҡыл – полоумный, ярты-йорто эшләү – работать плохо. Слово связано с древнетюркскими jartϊ~jarim ‘половина’.
Ярһыу. Название детской болезни, вызванной воздействием нечистых сил. Для избавления пользовались волчьей желчью.
Ярыҡ. Трещина, щель.; опасное место, место обитания буки, бапак, т.е. детских страшилок. Ярыҡтан боҡай килә, һине алып китә. – Из щели бука придет, унесет тебя. Слово связано с древнетюркским jaruq ‘разрез’, ‘трещина’.
Ярымтыҡ (гайн., среднеурал.). Шурале, дух леса. Ярым-тыҡ кешегә осраһа, ул уны ҡытыҡлай икән. – Если Ярымтык встречается человеку, оказывается, щекочет до смерти; Ярымтыҡның тәпейе алды артҡа йөрөгән, тей (БҺҺ. Т. 3). – Говорят, ступни Ярымтыка назад повернуты. См. Шүрәле.
Ясин. Отходная молитва, облегчающая предсмертные муки человеку.
Ясин сығыу. Чтение отходной молитвы. Тыннарым бөттө, күкрәкләр кипте, ясин сығырға ваҡытлар етте. Мунажат. Дыхание сперло, жажда сушит грудь, пора, видно, отходную молитву ясин читать. См. Ясин уҡыу.
Ясин уҡыу. Чтение отходной молитвы.
Яҫтыҡҡа баҫтырыу. Ритуальное наступление невесты на подушку в доме жениха. Киленде: «Ҡотло аяғың менән төш», – тип яҫтыҡҡа баҫтыра инек (ЙФ). – Невестку ставили на подушку, при этом произносили: «С благополучной, счастливой ногой тебя!»
Ят. Чужой; имеет отрицательную семантику, антоним слову үҙ – свой; ете ят – совсем чужой. Ят ярлыҡамаҫ, үҙеңдеке үлтермәҫ. (Посл.). – Чужой не простит, а свой не убьет. Слово восходит к общетюркскому jat ‘чужой’.
Ят бауыр. Чужая печень. По представлениям башкир, после седьмого поколения у человека меняется кровь и вырабатывающая ее печень. См. Ят.
Ятлау. Заучивать, выучивать наизусть. Очевидно, восходит к древнему jat~jad ‘память’, ‘колдовство’, ‘волшебство’, связанному с произнесением заклинания.
Ятҡа һалыу. Выучить; досл. положить на память.
Ятыу. Омут; место обитания духов воды. Слово связано с древним jat ‘лежать’.
Яуаплама. Бумага с записью молитвы, которую кладут покойнику. По представлениям башкир, она помогает ему держать ответ на том свете.
Яуаптама. См. Яуаплама.
Яулыҡ. Платок; символ женского начала; оберегает голову, волосы от воздействия нечистой силы. Яулыҡ мөхәббәтте арттыра. Яулыҡ ябынып йөрөргә кәрәк. Маңғай сәсен күрһәтергә ярамай. Бер генә сәсең күренһә лә фәрештә ҡаса (СФ). – Платок способствует любви. Надо на голове носить платок. Нельзя показывать волосы на лбу (челку). Говорят, даже при виде одного волоса ангел убегает. Слово восходит к общетюркскому jab ‘закрывать’.
Яулыҡ биреү. Ритуальное одаривание платком; встречается во всех семейных обрядах.
Яулыҡ осо. Кончик платка; мифологизированная часть платка, используемая как отгонный предмет. Арпаны яулыҡ осо менән төртөп имләйҙәр. – Ячмень на глазу заговаривают, касаясь болячки концом платка.
Яулыҡ таратыу. Раздача платков в семейных обрядах башкир. Үлгәнде тәрбиәләгәндәргә яулыҡ таратыла. – Тем, кто обмывал покойника, раздают платки. Туйҙа ҡоҙасаларға яулыҡ ябалар. – На свадьбе своячениц одаривают платками.
Яурынсы. Ворожея, маг, гадающий с помощью плечевой кости. Слово восходит к общетюркскому jaγϊr ‘лопатка’.
Яусы. Сват, сваха; мифологизированное лицо; восходит к древнему яу ‘сражение, нападение’. Связано с обрядом захвата жен. Яусы ҡыҙҙы һоратырға барғанда таяҡҡа таянып, бер балағын сығарып килә ине (БФ). – Сваха шла сватать с посохом в руке, одну штанину она выпускала. Возможно, восходит к древнему jupčϊ ‘сват’. (Р. Ахмедьянов).
Яуымбикә (иргиз.). Личное имя духа дождя, направленное на проецирование многодетности, плодовитости, хорошего урожая. Яуымбикә апай ямғыр бир, Яуымбикә апай яуын бир! Алдан бир, арттан бир! Уңдан бир, һулдан бир! (заклин.). – Тетя Яуымбика, дай дождя! Спереди дай, сзади дай! Справа дай, слева дай!
Яуын. Дождь, осадки. Ямғыр яумаса сәнәк, тырнауыс, таяҡҡа себерке бәйләп Өфө сыуына тыға ла, баш осона күтәреп «Яуын, яу, яуын, яу», – тип әйтә инек (СФ). – При засухе, привязав метелку к вилам, граблям, палке, сначала опускали в воды Уфимки, затем, подняв над головой, произносили: «Дождь, лей, дождь, лей!» См. Ямғыр.
Яуын бутҡасы. Каша дождя. Элек ямғыр булмаса, яуын бутҡасына сыҡтыҡ. Шунда:
Яуыным яу, яуыным яу!/ Майлы ҡалаҡ бирермен./ Майлы ҡалаҡ алмасаң,/ Майлы бутҡа бирермен./ Майлы бутҡа алмасаң,/ Матур егет бирермен./ Матур егет алмасаң,/ Сибәр ҡызлар бирермен!» – тип тырнауыстарҙы, мейес себеркеләрен сыуға тығып ала инек (СФ). – Раньше, если долго не было дождей, выходили на обряд яуын бутҡасы (досл. каша дождя). На этом обряде произносили следующий заговор:
Дождь мой, лей, дождь мой, лей,/ Дам масляную ложку,/ Если не возьмешь масляную ложку,/ Дам кашу с маслом,/ Если не возьмешь кашу с маслом,/ Красивого парня дам,/ Если не возьмешь красивого парня,/ Дам красивых девушек!
Произнося заговор, макали в воду грабли, метелки для печи. См. Ямғыр бутҡаһы.
Алфавитный указатель словарных статей
Абаға
Абаға сәскәһе
Абау
Абҙар эйәһе
Абзар хужасы
Абзар ийәсе
Абызәней
Абыныу
Абыпсыр
Ағас
Ағас анасы
Ағас анаһы
Ағас ийәсе
Ағас сөй
Ағас тәңре
Ағас тәңреһе
Ағас хужасы
Ағас эйәһе
Ағас яманы
Ағын һыу
Аҙан ҡысҡырыу
Аҙаш
Аҙбар эйәһе
Аҙыған
Азанлашыу
Азбар хужа
Азбар эйәсе
Ажда йылан
Азда
Аздайылан
Аздаһа
Азыған
Аждаһа
Аждаһа йылан
Аждаһа алыныу
Аждаһа күтәрелеү
Аждаһа һөйәге
Ай I
Ай II
Ай аҙағы
Ай араһы
Ай ауырыу
Ай башы
Ай бите
Ай битен йыуа
Ай йондоҙо
Ай кәртәләнеү
Ай ҡолаҡланыу
Ай ҡусты
Ай ҡызы
Ай өҙөгө
Ай тотолоу
Ай тәңре
Ай хужаһы
Ай шаңдағы
Ай эйәһе
Ай эрәнйеү
Айаҙ теләү
Айғуры
Айғырташ
Айҙашлар
Аййолдоз
Аймаҡ бала
Айналайым
Айнанайым
Айрығанат
Айрығойроҡ
Айтирәк
Айһылыу
Айыл
Айыл тағыу
Айырса
Айыу
Айыу абзый
Айыу апа
Айыу араһы
Айыу ата
Айыу бабай
Айыу байрамы
Айыу баланы
Айыу балаһы
Айыу батыр
Айыу башы
Айыу бейеүе
Айыу бураны
Айыу егет
Айыу исеме
Айыу йөнө
Айыу майы
Айыу олатай
Айыу теле
Айыу теше
Айыу тиреһе
Айыу туйы
Айыу тоҡомо
Айыу тырнағы
Айыу үте
Айыу үткәрмәһе
Айыухан
Айыу һеңрәне
Айыу һөйәге
Айыуғолаҡ
Айыукөбәк
Айыусы
Айыутуй
Айыухан
Аҡ I
Аҡ II
Аҡ аҡыҡ
Аҡ балыҡ
Аҡ бата
Аҡ биләү
Аҡ болан
Аҡ бүре
Аҡ бүҫер
Аҡ бәхет
Аҡ донъя
Аҡ йылан
Аҡ кейемле кеше
Аҡ китеү
Аҡ күгәрсендәр
Аҡ күгәүендәр
Аҡ күмеү
Аҡ күңел
Аҡ ҡарт
Аҡ ҡорбан
Аҡ ҡурғаш
Аҡ мал
Аҡ ризыҡ ҡаптырыу
Аҡ салмалы ҡарт
Аҡ сәлләле ҡарт
Аҡ таяҡлы бабай
Аҡ таҫтамал
Аҡ теләк
Аҡ тирмә
Аҡ төшөү
Аҡ һалыу
Аҡ һибеү I
Аҡ һибеү II
Аҡ һиҙәп
Аҡ һөйәк I
Аҡ һөйәк II
Аҡ эсереү
Аҡ юлаҡлы аҡыҡ
Аҡ яуын
Аҡбабай
Аҡбуҙ
Аҡбуҙат
Аҡбуҙат рухы
Аҡбүре
Аҡкөсөк
Аҡҡош
Аҡҡош атыу
Аҡҡош ҡарғышы
Аҡлаҡыҡ
Аҡман-тоҡман
Аҡса һибеү
Аҡсай
Аҡсарлаҡ
Аҡҫын хужасы
Аҡҫынланыу
Аҡташ һалыу
Аҡтүбә
Аҡшам
Аҡъял батыр
Аҡыҡ
Ал
Ала I
Ала II
Ала III
Ала ауырыуы
Ала ҡарға
Алабуға
Алап
Алаҫлау
Алаша
Албар эйәһе
Албаҫты
Албаҫты баҫыу
Албаҫты ҡыуыу
Албаҫты оялау
Албаҫты эйәләү
Албаҫты әмәле
Алдыр
Алҡа
Алҡыш
Алиһә
Алла
Алла бабай
Алла бабай тараҡаны
Алла быуай һыйыры
Алла бәндәһе
Алла ҡунағы
Алла пипейе
Алла рәхмәтенә китеү
Алла сисәге
Аллаға тапшырыу
Алла титейе
Алла хаҡы
Аллаға һығыныу
Алланың ҡашҡа тәкәһе
Аллаға тапшырыу
Алма тутай
Алмаштырыу
Алмаштырған бала
Алмашаланыу
Алп
Алпа
Алпа ҡомо – Айырытау
Алпамыша
Алпамыша ҡайрағы
Алпамыша ҡәбере
Алпаниса
Алпан-толпан
Алсабыр
Алтмыш
Алтын
Алтын ашыҡ
Алтын бағаным
Алтын ҡаҙыҡ йондоҙо
Алтын тараҡ
Алтын эйәһе
Алым айы
Алырымғош
Алып I
Алып II
Алып батыр
Алыплар зыяраты
Алыу
Аманат
Ана
Ана ағас
Ана андыҙ
Ана ҡояш
Аналы ау
Андыҙ
Андыҙ име
Ант
Ант башҡа етеү
Ант боҙоу
Ант итеү
Ант ҡоһоро
Анты-манты
Ант тотоу
Ант эсеү
Аңдыу
Аңһыҙ үлем
Апа
Арал
Аралау
Аралыҡ
Арам ҡатҡыр
Арба
Арба билдеге
Арба ботлоғо
Арба кендеге
Арба күкрәге
Арба түшәге
Арба үҙәк
Арбаз эйәсе
Арбау
Арбаусы
Арҙаҡлау
Арҙан име
Арҡа
Арҡан
Арҡан ишеү
Арҡан тартышыу
Арҡан тотоу
Арҡан фалы
Арҡасаҡ
Арҡысаҡ
Армау
Арпа
Арпа батыр
Арпа ғәрләндереү
Арпа имләү
Арпа-көрпә
Арпа күсереү
Арпа өшкөрөү
Арпа сығыу
Арпа теле
Арпа төртөү
Арпа эйәһе
Арпа әпсене
Арт
Артаҡ
Артҡа ташлау
Артылыш
Артылыш эйәһе
Артыңа көл
Артыш
Артыш ағас
Артыш ағасы
Артыш бишек