Муниципальное общеобразовательное бюджетное учреждение основная общеобразовательная школа с.Ишберда
Муниципального района Баймакский район Республики Башкортостан
| «Рассмотрено» на заседании МО Протокол № ______ ..от «» августа 2018 г. Руководитель МО ________/Муратова З.А./ | «Согласовано» Заместитель директора по УВР ________ /Исламова М.Г./ «» августа 2018 г. | «Утверждено» Директор школы __________ /Тайбугин Б.Ф./ Приказ № ______ от «» августа 2018 года |
РАБОЧАЯ ПРОГРАММА
По родной литературе
основного общего образования
Срок реализации – 5 лет
Общее количество часов – 313
Учитель – Идельбаева А.А.
Ишберда – 2018
Аңлатма яҙыу
5-9 кластар өсөн “Башҡорт әҙәбиәте” буйынса эш программаһы түбәндәге норматив документтарға нигеҙләнеп төҙөлдө:
1. “Мәғариф тураһында”ғы Закон”, 29.12.2012 йыл, Пр. № 273-ФЗ;
2. “Башҡортостан халыҡтары телдәре” законы, 15.02.1999 йыл, № 216-Зз (28.03.2014 йылдың үҙгәрештәре менән);
3. “Башҡортостан мәғарифын үҫтереү концепцияһы”, 31.12.2009 йыл, УП – 730;
4. “Рәсәй Федерацияһының икенсе быуын Федераль дәүләт хөкүмәт стандарттары”, 06.10.2009 йыл, Пр.№373;
5. “Рәсәй гражданины шәхес булараҡ рухи-тәрбиәүи үҫеше концепцияһы”;
6. “Дөйөм белем биреү йөкмәткеһенең фундаменталь үҙәге” документы;
7. 2017/2018 уҡыу йылында дөйөм белем биреү учреждениеларында ҡулланыу өсөн Башҡортостан Республикаһының Мәғариф министрлығы тарафынан тәҡдим ителгән уҡыу әсбаптары;
8. Ишбирҙе дөйөм белем биреү мәктәбенең уҡыу планы;
9. Ишбирҙе дөйөм белем биреү мәктәбенең “Эш программалары тураһында”ғы положение.
Программала ҡуйылған маҡсат һәм бурыстар:
· донъяға гуманистик ҡарашы, милли үҙаңы һәм дөйөм Рәсәй гражданлығы үҙаңы, патриотизм тойғоһона эйә булған, рухи үҫешкән шәхес формалаштырыу;
· шәхестең уңышлы социализацияһы һәм үҙ–үҙен реализациялау өсөн кәрәк булған интеллектуаль һәм ижади һәләтлеген үҫтереү;
· уҡыусыларҙың башҡорт, рус һәм донъя әҙәбиәтенең ҙур ҡаҙаныштарын аңлауы, уларҙы уҡыу һәм анализлау, һүҙ сәнғәтенең образлы фекерләүгә нигеҙләнеүен, художестволы форма һәм йөкмәтке берлеген, сәнғәттең тормош менән бәйле, тарихи булыуын аңлауы;
· художестволы тексты уҡыу, комментарий биреү, анализлау күнекмәләрен этап менән эҙмә – эҙлекле формалаштырыу:
· художестволы текста йәки башҡа теләһә ниндәй телмәрҙә һалынған мәғәнәләрҙе аңлау алгоритмдарына эйә булыу, үҙеңдең тексыңды төҙөү, уҡылған әҫәр тураһында шәхси баһаңды һәм фекереңде еткерә белеү;
· дөйөм уҡыу күнекмәләренә һәм универсаль уҡыу эшмәкәрлегенә эйә булыу (эшмәкәрлектең маҡсатын билдәләү, уны камиллаштырыу, библиографик эҙләнеүҙәрҙе тормошҡа ашырыу, төрлө сығанаҡтарҙан кәрәкле мәғлүмәттәрҙе табыу һәм уны эшкәртеү, Интернет менән файҙаланыу һ.б.).
Әҙәбиәт курсының базис уҡыу (белем биреү) планындағы урыны.
Башҡортостан Республикаһының башҡорт телендә уҡытылған дөйөм белем биреүсе мәктәптәр өсөн әҙәбиәтте йыллыҡ уҡытыу түбәндәге күләмдә билдәләнгән: 5-се класта – 70 сәғәт, 6-сы класта -70 сәғәт, 7-се класта – 35 сәғәт, 8-се класта – 70 сәғәт, 9-сы класта – 68 сәғәт.
Уҡыу предметын үҙләштереүҙең һөҙөмтәләре
Шәхси һөҙөмтәләр:
· Үҙ милләтен, Ватанын, тыуған яғын яратыу.
· Этник һәм милли сағылышын таныу:
· үҙалыллыҡҡа, белем алыуға етди һәм яуаплы ҡарау;
· мәктәп һәм кабинет йыһаздарына, уҡыу әсбаптарына һаҡсыл ҡарау;
· һаулыҡты нығытырға һәм һаҡларға;
· атай- әсәйгә, тиҫтерҙәренә иғтибарлы һәм ихтирамлы булырға.
· Ғаилә һәм йәмғиәт ҡиммәттәрен ихтирам итеү, үҙ аллы эшләү һәм үҙ эштәренә яуап бирергә әҙер булыу.
· Ҡыҙыҡһыныусан, әүҙем булыу һәм донъяны танып белергә ынтылыу.
· Динамик үҙгәреүсән һәм үҫтерешле донъяла үҙенең социаль ролен аңлау.
· Әхлаҡ, социаль ғәҙеллек һәм ирек хаҡындағы ҡараштар нигеҙендә үҙ аллы үҫешкә һәләтле булыу.
· Һәр саҡ этик тойғолар, ихтирамлылыҡ һәм эмоциональ – әхлаҡ һәм икенсе кешеләрҙең тойғоларын уртаҡлаша алыу.
· Сәләмәт булыу һәм төрлө шарттарҙан хәүефһеҙ сығыу ҡағиҙәләрен үтәү.
Метапредмет һөҙөмтәләр:
· Уҡыу күнекмәләре нигеҙҙәрен белеү, үҙенең эшмәкәрлеген ойошторорға һәләтле булыу.
· Уҡыу процессына яуаплы ҡарашлы булыу, маҡсат ҡуя,эште планлаштыра, уҡыу мәсьәләләрен сисә белеү.
· Аңлы уҡыу күнекмәләрен үҙләштереү, төрлө стиль һәм жанрҙағы текстарҙы үҙ аллы уҡый белеү, текстың төп фекерен билдәләү, йөкмәткеһен еткерә алыу.
· Әңгәмәсенең фекерен тыңларға һәләтле булыу, тикшерелгән предметҡа ҡарата үҙенең нигеҙле ҡарашын әйтә белеү.
Предмет һөҙөмтәләр:
· Телде милли үҙаң нигеҙе булараҡ аңлау.
· Телмәр этикетына, аралашыуҙа төрлө тасуири тел сараларына эйә булыу.
· Әҙәбиәтте милләт һәм халыҡ- ара мәҙәниәттең күрһәткесе булараҡ аңлау.
· Уҡыуҙың төрлө төрҙәрен файҙаланыу: танышыу, өйрәнеү, һайлап, эҙләп, аңлы рәүештә ҡабул итеү һәм текстарҙың йөкмәткеһен аңлап, геройҙарҙың эшенә, ҡылығына әхлаҡи баһа биреү.
· Танып белеү, ғәмәли, коммуникатив мәсьәләләрҙе хәл итеү өсөн телмәр берәмектәре менән файҙалана белеү.
5-9-сы кластарҙа башҡорт әҙәбиәтен өйрәнеүҙең шәхсән һөҙөмтәләренә түбәндәгеләр инә:
- шәхестең рухи-әхлаҡ сифаттарын камиллаштырыу, күп милләтле Ватанға һөйөү тойғолары, башҡорт һәм башҡа халыҡтарҙың әҙәбиәтенә ихтирам тәрбиәләү;
- танып белеү һәм коммуникатив мәсьәләләрҙе хәл итеү өсөн төрлө мәғлүмәт сығанаҡтарын файҙаланыу.
5-9-сы кластарҙа башҡорт әҙәбиәтен өйрәнеүҙең предмет-ара һөҙөмтәләре түбәндәгеләрҙән тора:
- проблемаларҙы аңлай белеү, гипотеза ҡуйыу, материалдарҙы структураға һалыу, үҙ позицияһын иҫбатлау өсөн аргументтар һайлау, телдән йәки яҙма текстарҙа сәбәп эҙемтә бәйләнешен билдәләү, һығымталарҙы формалаштырыу;
- эшмәкәрлекте үҙ аллы ойоштороу оҫталығы, уны баһалау, ҡыҙыҡһыныу сфераһын билдәләү;
- төрлө мәғлүмәт сығанаҡтары менән эшләү күнекмәһенә эйә булыу, уны табыу, анализлау, үҙ эшмәкәрлегеңдә файҙаланыу.
5-9-сы кластарҙа башҡорт әҙәбиәтен өйрәнеүҙең предмет һөҙөмтәләренә түбәндәгеләр инә:
1. Танып белеү сфераһында:
- башҡорт халыҡ ижадында һәм башҡа халыҡтарҙың фольклорында, боронғо әҙәбиәт вәкилдәренең, башҡорт яҙыусыларының әҫәрҙәрендә күтәрелгән төп проблеманы аңлау;
- художестволы әҫәрҙең яҙылыу дәүере менән бәйләнешен аңлау, унда сағылған ваҡыт, әхлаҡ сифаттары һәм уларҙың бөгөнгө көн яңырыуын асыҡлау;
- әҙәби әҫәрҙе анализлай белеү, теге йәки был әҫәрҙең ниндәй жанр төрөнә ҡарауын билдәләү, темаһын, идеяһын, әхлаҡ пафосын аңлау, уның геройҙарына характеристика биреү, бер йәки бер нисә әҫәрҙең геройҙарын сағыштырып ҡарау;
- әҫәрҙең сюжетын, композицияһын, тасуири һүрәтләү сараларын билдәләү, әҫәрҙең идея-йөкмәткеһен асыуҙа уларҙың ролен аңлау;
2. Ҡиммәт-ориентация сфераһында:
- башҡорт әҙәбиәте һәм мәҙәниәтенең рухи-әхлаҡи ҡиммәтәре менән таныштырыу, уларҙы башҡа халыҡтарҙың рухи-әхлаҡи ҡиммәтәре менән сағыштырыу;
- башҡорт әҙәбиәте әҫәрҙәренә ҡарата уҡыусыларҙың үҙ ҡараштарын булдырыу һәм уларҙы баһалау;
- өйрәнелгән әҙәби әҫәрҙәргә үҙ интерпретацияһын булдырыу;
-автор позицияһын аңлау, уға ҡарата үҙ ҡарашын булдырыу;
3. коммуникатив сферала:
- төрлө жанрҙа яҙылған әҙәби әҫәрҙе аңлы итеп уҡыу һәм уларҙың йөкмәткеһен адекват ҡабул итеү;
- проза әҫәрҙәрен һәм уларҙың өлөштәрен текста ҡулланылған башҡорт теленең тасуири һүрәтләү сараларын ҡулланып һөйләй белеү;
-тыңланған йәки уҡылған текст буйынса һорауҙарға яуап бирә белеү, телдән төрлө текстағы монолог телмәр төҙөү, диалог алып барыу оҫталығына эйә булыу;
- өйрәнелгән әҫәрҙең тематикаһы, проблематикаһы менән бәйле изложение, инша яҙыу, класта һәм өйҙә ижади эштәр, әҙәби һәм дөйөм мәҙәниәт темаларына рефераттар яҙыу;
4. Эстетик сферала:
- һүҙ сәнғәте булараҡ әҙәбиәттең образлылыҡ тәбиғәтен аңлау;
- әҙәби әҫәрҙе эстетик ҡабул итеү, эстетик зауыҡ формалаштырыу;
- башҡорт һүҙҙәренең эстетик функцияһын, әҙәби әҫәрҙәрҙә художестволы образдар тыуҙырыуҙа тасуири һүрәтләү сараларының ролен аңлау.
Уҡыу курсының төп йөкмәткеһе
| № | Бүлектәр | 5 класс | 6 класс | 7 класс | 8 класс | 9 класс |
| Башҡорт халыҡ ижады | ||||||
| Боронғонан алып 18 быуат аҙағына тиклемге башҡорт әҙәбиәте | ||||||
| 19 быуат әҙәбиәте | - | |||||
| 20 быуат башында әҙәбиәт | - | |||||
| Бөйөк Ватан һуғышы йылдарында башҡорт әҙәбиәте | - | |||||
| Һуғыштан һуңғы осор башҡорт әҙәбиәте | - | - | ||||
| Хәҙерге әҙәбиәт | - | |||||
| Туғандаш халыҡтар әҙәбиәте | - | - | - | |||
| Әҙәбиәт теорияһы һәм тарихы | - | |||||
| Әҙәби белем кимәлен диагностикалау, йомғаҡлау контроле | ||||||
| Кластан тыш уҡыу | - | |||||
| Телмәр үҫтереү | ||||||
| Бөтәһе |