Башкирское написание русское написание 1 глава

УСЛОВНЫЕ СОКРАЩЕНИЯ

ар. — арабский язык

баш. — башкирский язык

БНС — Башкирские народные

сказки БШ — Башкирские шежере гр. — греческнй язык др. — древний

ДТС — Древнетюркский словарь евр. — еврейский язык монг. — монгольский язык неол. — неологизм

перс. — персидскии язык

рус. — русский язык

санскр. — санокритский язык

СТ БАССР — словарь топонимов

Башкирской АССР. см. — смотри соч. — сочинения c р. — сравните стр. — страница тюрк. — тюркский

 

ИР-АТ ИСЕМДӘРЕ

МУЖСКИЕ ИМЕНА

 

БАШҠОРТСА ЯҘЫЛЫШЫБАШКИРСКОЕ НАПИСАНИЕ

РУССА ЯҘЫЛЫШЫРУССКОЕ НАПИСАНИЕ

А

АБД (абде, абду, әбд, әбде, әп-те...) ғәр. — мәңгелек; бәндә, ҡол, хеҙмәтсе, алла бәндәһе, (ир-ат исемдәре компоненты бу­лып йөрөй)

АБДРАЗАҠ ғәр.— абд+разаҡ; ризыҡ биреүсе

АБДРАФИҠ ғәр. — абд+рафиҡ; йомарт; иптәш, юлдаш, дуҫ

АБДРАХМАН ғәр. — абд+рах-ман; рәхимле, изге ниәтле

АБДУЛ ғәр. — мәңгелек; алла ҡо­ло (ҡыҫҡартылған исем)

АБДУЛЛА ғәр.— абд+улла; ал­ла ҡоло

АБДУЛХАЙ ғәр. — абдул + хәй; мәңге тере

АБДУЛХАҠ ғәр. — абдул+хаҡ; ысын, дөрөҫ

АБДУЛХАЛИҠ ғәр. — абдул + халиҡ; ижад итеүсе, бар ҡы­лыусы

АБЗАЛ ғәр, — иң яҡшы, иң һәй­бәт

АБЛАЙ баш. — дегәнәк (баланы һаҡлау өсөн ҡушылған боронғо исем). Аблаев фамилияһы бар

АБРАР ғәр. — изге, яҡшы кү­ңелле

АБСАБИР ғәр. — сабыр, түҙемле (" Абдулсабир"ҙан ҡыҫҡартыл­ған)

АБСАТТАР ғәр. — абу+саттар («Абусаттар»ҙак ҡыҫҡартылған)

АБУ II ӘБҮ ғәр.—ата (ир-ат исем­дәре компоненты)

АБД (абди, абду...) ар.— вечный, бесконечный; раб, слуга бога (компонент мужских имен)

АБДРАЗАК ар. — абд+разак; пи-тающий, дающий средства к жизни

АБДРАФИК ар. — абд+рафик; милосердный, милостивый

АБДРАХМАН ар. — абд+рахман; милосердный

АБДУЛ ар. — вечный; раб бога (усеченная форма имени Абдул­ла)

АБДУЛЛА ар, — абд+улла; раб аллаха, раб бога

АБДУЛХАЙ ар. — абдул + хай; вечно живой

АБДУЛХАК ар. — абдук+хак; ис-тинный, настоящий

АБДУЛХАЛИК ар. — абдул + ха-лик; создатель, творец

АБЗАЛ ар. — превосходный, до-стойнейший

АБЛАЙ баш. — репей (по древне-му обычаю такие имена-обереги давались детям, чтобы сохра-нить их жизнь от злых духов). Образована фамилия Аблаев

АБРАР ар. — милосердный, доб-рый благонравный

АБСАБИР ар. — терпеливый,

стойкий (усеченная форма име­ни Абдулсабир)

АБСАТТАР ар. — абу + саттар

(усеченная форма имени Абу­саттар)

АБУ ар. — отец (компонент муж­ских имен)

АБУБӘКЕР ғәр., ҡара: Әбүбәкер

АБУЗАР ғәр., фарс. — моңло, зарлы

Абусаттар ғәр. — абу (ата) +

саттар (ғәфү итеүсе) АБУТАЛИП ғәр.—талапсан, бе­лем алыусы, студент; Талиптың

атаһы

 

АБУШАХМАН ғәр., фарс.— шаһ; батыр кеше

АБЫЗ баш. — уҡымышлы, ғалим (Кинйә Арслановты халыҡ хөр­мәтләп Кинйэабыз тип йөрөт­кән)

АБЫЗГИЛДЕ баш.— абыз + кил­де

АБЫЗГИЛДЕ ғәр., баш.—һаҡ­лаусы; Ҡөрьәнде ятҡа белеүсе

АБЫЛАЙ баш.—ҡара: Аблай АГИШ баш. — аҡ+иш (иптәш)

АҒЗАМ ғәр. — бөйөк, дәрәжәле АҒЫШ баш. — үр, юғары урын

АҘАНҒОЛ ғәр., баш.—аҙанға са­ҡырыу, өндәү

АҘНАБАЙ фарс, баш. — аҙна + бай; йома көн тыуған

АҘНАҒОЛ фарс, баш. — аҙна+ ҡол; аҙна, йома көн тыуған

АҘНАЙ фарс — аҙна һүҙенән (аҙ­на, йома)

АҘНАҠАЙ фарс, баш. — аҙна, йо­ма көн тыуған

АҘНАЛЫфарс, баш. — аҙна + лы (борон әсә аҙна буйы балаға ауырығанда Аҙналы тип исем ҡушыу йолаһы булған). Аҙна­лин фамилияһы һаҡланған

АЗАМАТ ғәр. — бөйөк, ғорур; ил ағаһы, гражданин; батыр егет АЗАТ фарс — ирекле, азат

АЙБАҠТЫбаш. — ай + баҡты; ай һымаҡ бала тыуҙы

АЙБАР баш. — ай + бар; айы бар, айлы төндә тыуған; батыр, ғәй­рәтле

АЙБУЛ баш. — ай + бул; ай һы­маҡ бул

АБУБАКИР ар.— абу отец+ ба­кир 1) честный, правдивый; 2) верблюжонок

АБУЗАР ар., перс. — печальный, грустный

АБУСАТТАР ар.— абу отец+сат- тар прощающий, защищающий

АБУТАЛИП ар.—требователь-ный, обучающийся, ищущий зна-ний; отец Талипа

АБУШАХМАН ар., перс.— шах; молодец

АБЫЗ баш. — образованный, уче-ный (сподвижник Салавата Юлаева Кинзя Арсланов быт прозван Кинзяабыз)

АБЫЗГИЛЬДИ баш. — абыз + кильди (появился)

АБЫЗГИЛЬДИ ар., баш. — хра-нитель, защитник; знающий Ко-ран наизусть

АБЫЛАЙ баш.—см. Аблай

АГИШ баш. — аҡ белый, чистый, честный+ иш друг, товарищ

АГЗАМ ар. — великий

АГИШ баш. — возвышенность, вы-сота

АЗАНГУЛ ар., баш.—призыв на молитву; призыв, зов

АЗНАБАЙ перс, баш. — азна пят-ница+бай; родился в пятницу

АЗНАГУЛ перс, баш.— родился в пятницу

АЗНАЙ перс. — азна пятница, неделя (родился в пятницу)

АЗНАКАЙ перс, баш.—азна пятница + кай (аффикс ласка-тельности); родился в пятницу

АЗНАЛИ перс, баш. — азна пят-ница, неделя+лы (аффикс при-надлежности). Такое имя дава-лось ребенку, рожденному в пят-ницу, или, по другому обычаю, когда роды длились долго, це-лую неделю. Сохранилась фа-милия Азналин

АЗАМАТ ар. — величие, слава; гражданин; джигит, удалец

АЗАТ перс. — свободный, воль-ный, независимый

АЙБАКТЫбаш. — ай луна, ме-сяц+ бакты появился

АЙБАР баш.—ай луна+ бар есть, имеется; редкостный; сме-лый, могущественный

АЙБУЛ баш.— ай луна+бул будь; будь светочем, как луна

АЙБУЛАТ баш.; фарс. — ай + булат (ҡорос)

АЙБӘК баш. — ай һымаҡ мәңге­лек бул

АЙГИЗ баш.—ай + гиҙ; айға сә­йәхәт ит

АЙГИЗӘР баш. — ай + гиҙәр (ба­ла батыр, ҡыйыу булһын тигән теләк менән ҡушылған исем)

АЙҒӘЛИ баш., ғәр. — ай + ғәли; ай һымаҡ бөйөк (балаға бәхет теләп ҡушылған)

АЙДАР баш. — айлы төндә тыу­ған, айға оҡшаш; бәхетле, дә­рәжәле

АЙДУС баш., фарс. — ай+дуҫ

АЙҘАР баш. — 1) айлы төндә тыуған, бәхетле; 2) түбәһендә сәсе ҡалдырылған; тамғалы; билдәле, үҙенә бер төрлө; бә­хетле, дәрәжәле, билдәле

АЙҘЫЛ баш. — ай кеүек матур

АЙЙЕГЕТ баш. — ай+егет; ай һымаҡ егет

АЙНАЗ баш., фарс. — ай+наҙ

АЙНУР баш., ғәр. — ай нуры һы­маҡ яҡты, матур

АЙРАТ монг. — о й р о т тигән бо­ронғо монгол ырыуы атама­һынан яһалған исем: ой — ур­ман + а р а т — кеше, халыҡ; ур­манда йәшәүсе халыҡ (Джану-заков)

АЙСА ғәр. — Ғайса исеменән ҡыҫҡартылған; Айсин фамилия­һы яһалған

АЙСАФ баш., ғәр. — ай+саф

АЙСОЛТАН баш., ғәр. — ай+сол-тан; ай хужаһы

АЙСЫУАҠ баш.-ай+сыуаҡ; ай­лы төндә тыуған

АЙТУҒАН баш.—ай + тыуған; ай тыуғанда тыуған

АЙТЫУАР баш. — ай + тыуар; ай тыуғанда тыуған

АЙУАЗ ғәр. — алмаш, алмашсы; Айуазов фамилияһы бар

АЙБУЛАТ баш., перс. — ай лу­на +булат сталь АЙБЕК баш., — будь вечным, как

луна АЙГИЗ баш. — ай луна + гиз пу-

тешествуй
АЙГИЗАР баш.—ай луна+гизәр
будет путешествовать (пожела-
ние родителей, чтобы ребенок
был смелым, отважным)

АЙГАЛИ баш., ар.— ай луна+ гали возвышенный (пожелание ребенку счастливой жизни). АЙДАР баш. — родился в лун-ную ночь; редкостный, счастли-вый АЙДУС баш., перс. — ай луна+

дус друг, товарищ АЙДАР баш. — 1) родился в лун-ную ночь; 2) родился с чубом, хохолком; с отметиной на лбу; особенный, счастливый; знаме-нитый, видный АЙДИЛ баш. — прекрасный, лу-

ноподобный АЙЗИГИТ баш. — ай луна+зигит (джигит); луноподобный юно-ша АЙНАЗ баш., перс.—ай луна+

наз ласка, нега АЙНУР баш., ар. — ай луна+ нур блеск, луч, свет; лучезар-ный, яркий, красивый АЙРАТ монг. — образовано от древнего монгольского родового названия Ойрот: ой лес+ арат народ, т. е. лесной народ; народ, живущий в лесу (Джа-нузаков) АЙСА ар.—сокращенная форма имени Гайса; образована фа­милия Айсин АЙСАФ баш., ар, — ай луна+

саф чистый

АЙСУЛТАН баш., ар.—ай лу-

на + султан правитель; самый

лучший (компонент мужских и

женских имен)

АЙСУАК баш. — ай луна+ сыуаҡ

ясный; родился в лунную ночь

АЙТУГАН баш.— ай луна + туган

взошла; родился в новолуние АЙТУАР баш.— ай луна+туар восходит; родился при новолу-нии АЙВАЗ ар. — смена, замена; об­разована фамилия Айвазов

АЙШАТ баш., фарс. — ай + шат

АЙЫТБАЙ ғәр., баш.—айыт + бай (ир-ат исемдәре ялғауы); байрам көндө тыуған

АЙЫТҠОЛ ғәр., баш. — айыт+ ҡол (ир-ат исемдәре ялғауы); байрамда тыуған

АЙЫТНУР ғәр.— айыт+нур; бай­рамда тыуған

АЙЫУХАН баш. — айыу+хан; ныҡ, көслө булһын тигән теләк­те аңлата

АКРАМ ғәр. — бик йомарт, кесе­лекле

АҠБАЙ баш. — аҡ+бай; изге кү­ңелле

АҠБАРС баш. — аҡ+барс (барс һымаҡ көслө, йылғыр булһын, тигән теләк әйтелгән)

АҠБАТЫР баш. —аҡ+батыр

АҠБАШ баш. — аҡ+баш; зирәк, изге бала

АҠБИРҘЕ баш.— аҡ (изге, бә­хетле) + бирҙе (Аҡбирҙин фами­лияһы бар)

АҠБУЛАТ баш., фарс. — аҡ+бу-лат (ҡорос һымаҡ ныҡ булһын тип ҡушылған)

АҠБУЛДЫбаш. — аҡ (бәхет­ле) + булды

АҠБУТА баш. — 1) аҡ+бута (дө­йә балаһы); 2) аҡ алтын

АҠБУТА баш., фарс. — аҡ+бута: 1) ҡыуаҡ, ҡыуаҡлыҡ; 2) ҡим­мәтле туҡыма атамаһы (Аҡбу-тин фамилияһы бар)

АҠДӘҮЛӘТ баш., ғәр. — аҡ+ дәүләт

АҠЙЕГЕТ баш. — изге, яҡшы

егет АҠКИЛДЕ баш.— аҡ+килде

АҠКӨБӘК баш.—ҡара: Аҡкү­бәк

АЙШАТ баш., перс.— ай луна+ шат радостный

АИТБАЙ ар., баш. — аит празд- ник+бай (компонент мужских имен); родился в праздник

АИТКУЛ ар., баш. — аит+кул (компонент мужских имен); ро­дился в праздник

АИТНУР ар. — аит+нур свет, луч; родился в праздник

АЮХАН баш. — аю медведь + хан (компонент мужских имен)

АКРАМ ар. — самый щедрый, ве-ликодушный

АКБАЙ баш. — аҡ белый, благо-родный+ бай (компонент муж­ских имен)

АКБАРС баш.— аҡ + барс (озна-чает пожелание родителей, что-бы ребенок был ловким, силь-ным, как барс)

АКБАТЫР баш. — ак+батыр

храбрец

АКБАШ баш. — ак светлый, чест­ный, благородный, способный+ баш голова

АКБИРДИ баш. — аҡ благород­ный, счастливый+бирди дал. Образована фамилия Акбирдин

АКБУЛАТ баш., перс. — ак бе­лый + булат (пожелание ребен-ку, чтобы был крепким)

АКБУЛДЫбаш. — аҡ счастли-еый + булды стал

АКБУТА баш. — 1) аҡ белый, светлый, непорочный+ бута вер-блюжонок; 2) белое золото, платина

АКБУТА баш., перс. — аҡ бе-лый+ бута: 1) куст, кустарник; 2) название дорогой материя (распространена фамилия Ак-бутин)

АКДАВЛЕТ баш., ар. — аҡ бе­лый, честный+ давлет богатство, благо

АКЗИГИТ баш. — благородный, честный юноша

АККИЛДИ баш. — аҡ белый, бла­городный, честный +килди по-явился

АККУБЕК баш. — аҡ белый+ кубек герой, храбрец

АҠКӨСӨК баш. — аҡ+кесөк (бо-ронғо йола буйынса балаға оҙон ғүмер теләп ҡушылған исем). Аҡкөсөков фамилияһы бар

АҠКҮБӘК баш.—аҡ+күбәк (ба-тыр; иптәш; эт)

АҠҠОЛ баш. — саф, изге ҡол, кеше

АҠҠОШ баш. — ҡош исеменән

АҠҠУЖА баш., фарс— аҡ, из-ге кеше

АҠҠУСҠАР баш. — аҡ+ҡусҡар (Аҡҡусҡаров фамилияһы һаҡ-ланған)

АҠМАЛ ғәр. — иң һәйбәт АҠМАН баш. — боронғо ғинуар айы атамаһы; ғинуар айында тыуған АҠМОРАТ баш., ғәр.— аҡ (из-ге)+морат (теләк)

АҠМӨХӘМӘТ баш., ғәр. — аҡ+ мөхәмәт (данлы, маҡтаулы)

АҠМУЛЛА баш., ғәр. — аҡ (саф, изге күңелле) + мулла (уҡытыу­сы). XIX быуат шағиры, мәғри­фәтсе Мифтахетдин Аҡмулла-ның исеме)

Аҡмырҙа баш., фарс. — аҡ+

мырҙа (ҡара: Мирза, Мырҙа) АҠНАЗАР баш., ғәр. — аҡ+на­зар (ҡараш, ярҙам, иғтибар)

АҠСУЛПАН баш. — йондоҙ ата­маһынан. Аҡсулпанов фамилия­һы бар

АҠСУРА баш. — аҡ+сура (ба­тыр, улан). Аҡсурин фамилия­һы яһалған

АҠТАЙ баш., монг. — аҡ+тай (барлыҡ ялғауы); аҡ, саф кү­ңелле. Аҡтаев фамилияһы бар

АҠТУҒАН баш. — аҡ+туған

АҠЪЮЛ баш. — аҡ+юл (Аҡъ­юлов фамилияһы һаҡланған)

АҠЪЯР баш., фарс. — аҡ (изге,

яҡшы) + яр (дуҫ) АҠЫЛ ғәр. — аҡыллы (Аҡылов фамилияһы бар)

АККУСЮК баш.—аҡ белый- кусюк щенок (по древнему обы-чаю, пожелание ребенку долгой жизни). Образована фамилия Аккусюков

АККУБЕК баш.—аҡ белый+ку- бек герой, храбрец; друг; со-бака

АККУЛ баш. — благородный, че-стный раб, человек

АККУШ баш. — лебедь

АККУЖА баш., фарс. — благо­родный, честный человек

АККУСКАР баш.— аҡ белый+ кускар: 1) племенной баран; 2) улитка (сохранилась фами­лия Аккускаров)

АКМАЛ ар. — наилучший

АКМАН баш. — январь; родился в январе месяце

АКМУРАТ баш., ар. — аҡ белый, светлый, добрый, священный+ мурат цель, желание

АКМУХАМЕТ баш., ар., — аҡ бе­лый, чистый, непорочный+ муха­мет

АКМУЛЛА баш., ар. — аҡ бе­лый, чистый+мулла учитель. Имя, данное народом выдаю-щемуся поэту-просветителю XIX века Мифтахетдину Акмулле

АКМУРЗА баш., перс.—аҡ+мур­за (см. Мирза)

АКНАЗАР баш., ар.—ак+назар точка зрения, взгляд, взор, вни-мание

АКСУЛПАН баш.— Венера (наз-вание звезды). Сохранилась фа­милия Аксулпанов

АКСУРА баш.—аҡ+сура уда-лец, герой; сын. Образована фамилия Аксурин

АКТАЙ баш., монг. — аҡ+тай (аффикс наличия). Сохранилось в фамилии Актаев

АКТУГАН баш. — аҡ благород­ный, добрый, счастливый+ту- ган родился

АКЪЮЛ баш. — аҡ белый, доб-рый+юл путь, дорога. Сохра­нилась фамилия Акъюлов

АКЪЯР баш., перс. — ак белый, хороший+яр друг, товарищ

АКИЛ ар. — умный (образована фамилия Акилов)

АҠЫЛБАЙ ғәр., баш.— аҡыллы

АЛҒАЗИ ғәр. — яугир, һуғышсы

АЛҒЫШ бор. баш. —маҡтау, дан, яҡшы теләк

АЛҒЫШАЙ бор баш. — маҡтау­лы, данлы (Алғушаев тигән фамилия һаҡланған)

АЛДАР монг. — данлы

АЛЛАБИРҘЕ ғәр., баш. — алла + бирҙе

АЛЛАЯР ғәр., фарс.— алла + яр (иптәш, дуҫ)

АЛМАС баш. — аҫыл таш исеме­нән (бала ныҡ, үткер булһын тигән теләкте белдерә)

АЛСЫН бор баш. — ыласын

АЛСЫНБАЙ баш. — алсын (ыла­сын) + бай

АЛТЫН баш. — алтын һымаҡ ҡә­ҙерле АЛТЫНБАЙ баш. — алтын+бай

АЛТЫНҒУЖА баш., фарс.— ал­тын+ғужа (хужа)

АЛТЫНДУҒА баш, — алтын+ду­ға (Бессонов)

АЛТЫНСУРА баш. — алтын+су-ра (батыр; улан)

АМАН ғәр. — иҫән-һау, имен (Аманов фамилияһы бар)

АЛЫПБАТЫР бор. баш. — алп (бәһлеүән) + батыр

АРҒЫНБАЙ баш. — 1) арғын (ҡырағай ат) + бай; 2) арғын тигән боронғо ырыу исеменән

АРПА бор. баш. — арпа һүҙе­нән

АРПАБАТЫР бор. баш. — арпа + батыр

АРПАЛЫбаш. — арпа + лы; ар-п а һүҙе менән исемдәр әкиәт­тәрҙә һаҡланған. Мадъярҙар тыуған илдәрен тапҡан осорҙа етәкселәренең исеме Арпады булған

АРСЛАН баш. — януар атамаһы­нан; батырлыҡ, ҡыйыулыҡ бил­дәһе

АКИЛБАЙ ар., баш. — акил ум, разум+бай (компонент муж-ских имен): умный, разумный

АЛГАЗИ ар. — воин, боец

АЛГУШ др. баш. — хвала, сла-ва; доброе желание

АЛГУШАЙ др. баш. — славный; почетный (сохранилась фами­лия Алгушаев)

АЛДАР монг. — славный

АЛЛАБИРДИ ар., баш. — алла бог+бирди дал

АЛЛАЯР ар., перс. — алла бог+ яр товарищ, друг

АЛМАС баш. — алмаз (выража-ет пожелание, чтобы ребенок был крепким, как алмаз)

АЛСЫН др. баш. — сокол

АЛСЫНБАЙ баш. — алсын со- кол+бай (компонент мужских имен)

АЛТЫН баш. — золото

АЛТЫНБАЙ баш. — алтын золо­то + бай

АЛТЫНГУЖА баш., перс —ал­тын золото+ гужа хозяин

АЛТЫНДУГА баш. — алтын зо- лото+дуга (Бессонов)

АЛТЫНСУРА баш. — алтын зо­лото + сура, герой, молодец; сын

АМАН ар. — благополучный, здра-вый (образована фамилия Ама­нов)

АЛЫПБАТЫР др. баш. — алп великан+ батыр герой, богатырь

АРГЫНБАЙ баш. — 1) аргын (ди-кая лошадь + бай; 2) происхо-дит от названия племени Ар­гын

АРПА др. баш. — ячмень

АРПАБАТЫР др. баш. — арпа ячмень + батыр богатырь

АРПАЛЫбаш. — арпа ячмень +
лы (аффикс наличия). Имена с
компонентом арпа сохрани-
лись в башкирских сказках.
Арпады — имя предводителя

венгров в эпоху обретения ими Родины

АРСЛАН баш.—лев; символ храбрости, смелости

АРСЛАНБАЙ баш. — арыҫлан + бай

АРСЛАНБӘК баш. — арыҫлан+ бәк (көслө)

АРСЛАНГӘРӘЙ баш., фарс. — арыҫлан+гәрәй (эйәреүсе, да­уам итеүсе)

АРСЛАНҒӘЛИ баш., ғәр. — арыҫ­лан + ғәли

АРЫСЛАН баш.—януар атама­һынан. Төрки телдәрҙә күп та­ралған исем

АРЫСЛАНБАЙ баш. — арыҫлан+ бай

АРЫСЛАНБӘК баш.—арыҫлан + бәк

АРЫСЛАНГӘРӘЙ баш., фарс.— арыҫлан+гәрәй

АРЫСЛАНҒӘЛИ баш., ғәр. — арыҫлан + ғәли

АРЫШ баш. — а р ы ш һүҙенән

АСАДУЛЛА || АСАҘУЛЛА ғәр. — асад (арыҫлан)+улла (алла); алланың арыҫланы

АСАНБАЙ баш. — асан (иҫән) + бай

АСАФ ғәр. — сифат, билге; һәй­бәт

АСҠАР баш. — ин бейек тау, ҡая; таяныс, терәк

АСҠАР ғәр. — 1) " Ғәлизскәр"ҙән ҡыҫҡартылған; бәләкәй; 2) ғәс­кәр, һалдат

АСМАН фарс. — күк йөҙө, күк һауа

АСМАНДИЯР фарс. — асман

(күк, һауа)+яр (дуҫ, иптәш). Асмандияров фамилияһы яһал­ған

АСРАР ғәр.—сер, йәшерен нә­мә

АСФАНДИЯР фарс. — 1) асфан (күк, һауа) + яр (дуҫ, иптәш); 2) иран эпосы геройынын исе­менән; 3) иран йыл иҫәбендәге ай исеменән

АСЫЛ ғәр. — 1) нигеҙ, тамыр;

төп, ысын, асыл; 2) ҡәҙерле,

аҫыл, ҡиммәтле АСЫЛАЙ ғәр.— ысын АСЫЛБАЙ ғәр., баш. — асыл+

бай

АРСЛАНБАЙ баш. — арслан

лев+бай (компонент мужских имен)

АРСЛАНБЕК баш. — арслан

лев+бек сильный

АРСЛАНГАРЕЙ баш., перс. — арслан лев+гарей последова-тель

АРСЛАНГАЛИ баш., ар. — арс­лан лев+гали великий, возвы-шенный, величавый

АРСЛАН баш.—лев. Имя широ-ко распространено в тюркских языках

АРСЛАНБАЙ баш.— арслан + бай

АРСЛАНБЕК баш. — арслан+бек

АРСЛАНГАРЕЙ баш., фарс. — ар­слан + гарей

АРСЛАНГАЛИ баш., ар. — ар­слан + гали

АРЫШ баш. — рожь

АСАДУЛЛА ар.— асад лев+ улла бог; лев бога

АСАНБАЙ баш. — асан живой, здоровый+бай

АСАФ ар. — качество, знак; луч-ший

АСКАР баш. — высокая, непри-ступная гора, вершина; опора, защита

АСКАР ар. — 1) сокращенная фор­ма имени Галиаскар: малень-кий; 2) армия, солдат, воин

АСМАН перс —небо

АСМАНДИЯР перс. — асман не­бо + яр друг, товарищ. Образо-вана фамилия Асмандияров

АСРАР ар. — секрет, тайна

АСФАНДИЯР перс. — 1) асфан небо +яр друг, товарищ; дар божий; 2) от имени одного из главных героев иранского эпо-са; 3) название месяца по иран-скому летоисчислению

АСЫЛ ар. — 1) основа, корень; подлинник, настоящий; 2) доро-гой, драгоценный

АСЫЛАЙ ар. — подлинный

АСЫЛБАЙ ар., баш. — асыл+бай

АСЫЛГӘРӘЙ ғәр., фарс. —

асыл+гәрәй (эйәреүсе) АСЫЛЗАДА ғәр., фарс. — асыл

зада (улан, ир бала, варис)

АҪЫЛЪЯР ғәр., фарс. — аҫыл+

яр (ысын дуҫ) АҪЫЛБАЙ ғәр., баш. — аҫыл+

бай

АҪЫЛГӘРӘЙ ғәр., монг.—аҫыл + гәрәй

АҪЫЛҒУЖА ғәр., фарс—аҫыл + ғужа; ҡәҙерле кеше

АҪЫЛЗАДА ғәр., фарс. — аҫыл+ (ҡиммәтле)+ зада (улан, ир бала; вариҫ)

АТАНБАЙ баш. — атан (эш дө­йәһе) + бай (эшсән булһын тип ҡушылған боронғо исем)

АТАНҒОЛ баш. — атан+ҡол;

Атанғолов фамилияһы бар

АТАУЛЛА ғәр. — бүләк (Ғатаул­ла тигән исемдән ҡыҫҡартыл­ған)

АТЛАС ғәр. — атлас (ебәк туҡы­ма атамаһынан)

АУСАФ ғәр. — сифат, билдә; һәй­бәт

АФЗАЛ ғәр, — ин яҡшы, иң һәй­бәт, шәп

АХИЯР ғәр. — яҡшылыҡлы, иге­лекле

АХУН ғәр. — 1) дуҫ, иптәш, ҡәр­ҙәш; 2) хужа, әфәнде, (өндә­шеү һүҙе); 3) өйрәтеүсе

АХУНЙӘН ғәр., фарс. — ахун + йән

АХУНЪЯН ғәр., фарс. — ахун+ ян (йән)

АШИРАФ ғәр. — ҡәҙерле, хөр­мәтле; дәрәжәле, данлы

АШРАФ ғәр.— ҡара: Ашираф

АЮП ғәр. (бор. йәһ.) — эҙәрлән­гән, үкенгән

АЯҘ || АЯЗ баш.— аяҙ, асыҡ, саф

АЯҘҒОЛ || АЯЗҒОЛ баш. —аяҙ+ ғол (ҡол)

АСЫЛГАРЕЙ ар., перс. — асыл+ гарей последователь

АСЫЛЗАДА ар. перс. — асыл на-стоящий, дорогой+зада сын, наследник, царевич

АСЫЛЪЯР ар., перс. — асыл на-стоящий+ яр друг

АСЫЛБАЙ ар., баш. — асыл до-рогой+ бай (компонент мужских имен)

АСЫЛГАРЕЙ ар., монг. — асыл + гарей

АСЫЛГУЖА ар., перс. — асыл драгоценный+тужа хозяин

АСЫЛЗАДА ар., перс. — асыл до-рогой+ зада сын, наследник, ца­ревич

АТАНБАЙ баш. — атан верблюд-мерин+бай (выражает пожела-ние, чтобы ребенок был трудо-любивым)

АТАНГУЛ баш. — атан вер-блюд+гүл (компонент мужских имен). Распространена фамилия Атангулов

АТАУЛЛА ар. — дар, подарок (усеченная форма имени Гата­улла)

АТЛАС ар. — атлас (название шелковой материи)

АУСАФ ар. — качество, знак; луч­ший

АФЗАЛ ар. — достойнейший, пре-восходный

АХИЯР ар, — доброжелательный, благодетельный

АХУН ар. — 1) друг, товарищ, родственник; 2) хозяин, госпо-дин (форма обращения); 3) на-ставник, учитель

АХУНЬЯН ар., перс. — ахун+ян душа

АХУНЪЯН ар., перс.— ахун+ян душа

АШИРАФ ар. — дорогой, уважае-мый; знатный, славный

АШРАФ ар.—то же, что и Аши­раф

АЮП ар. (древн. евр.) —пресле-дуемый, раскаивающийся (от библейского имени Иов)

АЯЗ баш.—чистый, прозрачный, ясный

АЯЗГУЛ баш.— аяз чистый, про­зрачный, ясный+гул (компо­нент мужских имен)

Б

БАБИШ баш. — ата-баба, олатай мәғәнәһендәге баба һүҙенән яһалған. Тарихи сығанаҡтарҙа Бабаиш, Бабыш, Бабаҡай, Ба­бай, Бабис һ. б. исемдәр бар. Ата-бабаларҙы хөрмәт итеү йо­лаһына бәйле боронғо исем. Ба-бичев фамилияһы яһалған

БАБСАҠ баш. — Күсәкбей эпо­сында баба һүҙе менән яһал-^:ған герой исеме

БАҘАМША фарс.— баҙам (мин­даль)+ша (ир-ат исеме ялға­уы)

БАҘАР фарс. — баҙар көн, бай­рам көн; баҙар көнө тыуған

БАҘАРБАЙ фарс, баш.— баҙар + бай

БАҘАРҒОЛ фарс. баш.,— баҙар + ғол (ҡол); байрам, баҙар көн­дө тыуған