1. Прочитайте текст, переведите на башкирский язык.
Мин тарих фәне ғалимы булаһым килә.
Мин ғилем менән шөғөлләнәһем килә. Минең ата- әсәйемдең ҙур китапханаһы бар, улар мине китапты яратырға өйрәтте. Миңә тарихи китаптарҙы уҡыуы оҡшай.Мәктәптә яратҡан дәрестәрем – тарих, общество,әҙәбиәт һәм география.
Бер тапҡыр дәрестә уҡытыусым беҙҙең халыҡ менән бәйләнгән күп һорауҙар тикшерелмәгән тине. Әгәрҙә беҙ ғилми эҙләнеүҙәр менән шөғөлләнһәк, беҙ шул эштәрҙе дауам итә алыр инек тине. Шул ваҡыттан алып минең хыялым бар. Мин тарих фәндәр ғалимы булаһым килә. Мин бик күп ғилми конференцияларҙа ҡатнаштым, һәм доклад менән сығыш яһаным.
2. Прочитайте текст, переведите на русский язык.
У каждого есть свое любимое дело.Одни строят дома,водят машину, троллейбус, поезд. Другие работают на почте, в больнице, на заводе. Третьи шьют одежду,выращивают зерно, готовят еду.
Кроме основной работы люди занимаються и другими делами. Кто- то спортом занимаеться. Кто- то в комнате выращивает цветы. Некоторые в аквариуме разводит рыб. Собирают всякие коллекции, марки, открытки. Это назывют хобби.
У меня друзей очень много. У каждого есть свое хобби. Альбина – подруга моя любит вязать.Ее любимое занятие - по вечерам на диване сидеть и вязать.А Клара любит шить. Она себе сшила модную юбку, блузку. Друг Арслан увлекаеться техникой. Он может дома разобрать и собрать всякую технику.
Я люблю собирать магнитики с рисунками разных стран, со знаменитыми местами. Куда бы я не шла я всегда покупаю магнитик связанный с этой местностью. Родные и друзья если путешествуют,всегда мне привозят магнитики. Собирать такие магнитики очень увлекательно.Узнаешь
3. Ответьте на вопросы по тексту.
1) Хобби- ул эштән башҡа мауыҡҡан, ҡыҙыҡһынған шөғөл.
2) Арыҫлан техника менән мауыға
3) Альбинаның бәйләргә ярата.
4) Клара тегергә ярата.
4. Ответьте по тексту “Дөрөҫмө - Правильно” или “Дөрөҫ түгел - Неправильно”.
1) Әхирәте Альбина аквариумда балыҡ ҡарай.(Дөрөҫ түгел)
2) Ҡайһы берәүҙәрҙең хоббиһы – троллейбус, поезд йөрөтөү.(дөрөҫ түгел)
3) Альбина тегергә ярата.(Дөрөҫ түгел)
4) Арыҫлан дуҫым техника менән мауыға.(дөрөҫ)
5. Найдите ответы по тексту.
1) Хобби
2) Бәйләнеү
3) Тегенеү
4) Магнитиктар йыйыу
6. Прочитайте, составьте диалоги по тексту стихотворения.
1)-Ниндәй һөнәр һайлайһың?
-Мин уҡытыусы һөнәрен һайланым
2) -Табип нимә эшләй
-Кешеләрҙе ауырыуҙан һаҡлай, төрлө дарыуҙар бирә,уколдар ҙа яһай.
3) - Йырсы нимә эшләй
- Сәхнәләрҙә күңелдәрҙе рухландырып, матур йырҙар йырлай.
4) - Ашнаҡсы нимә эшләй
-Тәм-томдар бешерә
5) -Уҡытыусы нимә эшләй
- Төплө белем бирә
7. Спишите глаголы, распределив их на группы.
| Мин | Һин | Ул |
| йырлайым | тарайһың | ярата, |
| уҡыйым | бешерәһең | ашай |
| тыңлайым | таҙартаһың | уйлай |
| яратам | күрәһең | уяна |
| Беҙ | Һеҙ | Улар |
| йырлайбыҙ | ашайһығыҙ | тарайҙар |
| бешерәбеҙ | уҡыйһығыҙ | яраталар |
| уйлайбыҙ, | күрәһегеҙ | тыңлайҙар |
| уяналар |
8. Напишие переводы и запомните слова:
Эш-работа, хеҙмәт-служба, хеҙмәткәр- служащий, хеҙмәт килешеүе- договор о службе, эш урыны – рабочее место, эшләү- работать, хеҙмәт итеү - служить, яратҡан һөнәр- любимая профессия, вазифа- должность, тарихсы- историк, тарих уҡытыусыһы - учитель истории, музей хеҙмәткәре- работник музея, археолог - археолог, архив хеҙмәткәре – работник архива, уңған- дельный, белгес - знаток, эшһөйәр- трудолюбивый, эшсән- трудолюбивый, яуаплылыҡ- ответсвенность, алдынғы- передовой, оҫталыҡ- мастерство, тәжрибә- опыт, күрһәткән хеҙмәт- показатель труда, алтын ҡуллы- золотые руки, алыштырғыһыҙ хеҙмәткәр- незаменимый работник, идаралыҡ - управление, етәксе- управляющий, етәкселек итеү- управлять, башлыҡ глава, рәйес- начальник, урынбаҫар- заместитель, мөдир- заведующий, урмансы - лесник, кәсеп- ремесло, төҙөүсе - строитель, уҡытыусы - учитель, яҙыусы - писатель, шағир- поэт, тәрбиәсе - воспитатель, эшҡыуар, китапханасы- библиотекарь, һатыусы - продавец, ашнаҡсы- повар, табип - врач, теш табибы- стамотолог, эшсе- работник, бейеүсе- танцор, йырсы- певец, мөхәррир-, тәнҡитсе- критик, хәрби кеше, рәссам - художник, файҙа килтереү- принести пользу, ҡәнәғәт - доволен, арымай-талмай – не уставая һ.б.
9. Напишите сочинение «Минең буласаҡ һөнәрем».
Бәләкәйҙән үк һәр баланың күңелендә бер хыял йәшәй. Беренсе классҡа килгәс тә мин был һорау менән беренсе тапҡыр таныштым. Үҫкәс кем булам?Әлбиттә доньяла бик күп һөнәр. Кемдер табип- кешеләрҙе дауалай, кемдер өйҙәр төҙөй, кемдер – парашюттан ырғый, кемдер самолетта һауала оса, кемдер ер аҫтында алтын эҙләй.Үҙеңдең һөнәреңде табырға ғына кәрәк. Мин бик күп башҡа уҡыусылар кеүек уҡытыусы тип яуап бирҙем.
Кем ул уҡытыусы?
Уҡытыусы – белем биреүсе, балаларға үрнәк бирерлек кеше.Ул һәр бер ҡылығы, тотошо, һөйләүе менән балаларҙа хөрмәт уятырға тейеш, белемгә һөйөү уты тоҡандырырға тейеш. Уҡытыусы кешенең – тышҡы ҡиәфәтенән башлап эске доньяһына тиклем саф матур булырға тейеш. Әлбиттә белемеле лә, һәм үҙ белемен арттырыу, доньяла булған хәл-ваҡиғалар менән гел дә ҡыҙыҡһынырға тейеш. Еңелдән түгел. Шулай ҙа минең тормошомда ундай уҡытыусылар булды. Мин һаман да улар менән һоҡланам, уларҙың эшенә булған тоғролоғо, балаларға ҡарата бөтмәҫ һөйөүҙәре хайран ҡалырлыҡ... Рәхмәт һеҙгә уҡытыусыларым...
Хәҙер инде үҙем педагогия университетында уҡып йөрөйөм. Уҡыуым оҡшай. Алла бирһа бер нисә йылдан эшкә лә төшөп китермен тип уйлайым.
Минең беренсе һөнәрем- программист. Практикаға барғас был һөнәр миңә яҡын түгеллеген аңланым. Һуңынан БДПУ-ға тарих факультетына документовед һәм архив һөнәренә уҡырға индем.Китап уҡырға яратам. Тарих менән ҡыҙыҡһынам. Балаларҙы яратам. Бәлки мәктәптә уҡыта башлармын. Ғөмүмән үҙемдең һайлаған һөнәремде дөрөҫ һайлағанлығыма ышанам.
Миңә әсәйем ике нәмәне һайлағанда яңылышырға ярамай тине. Беренсе – һөнәреңде. Икенсе- иреңде. Ғүмер күҙ асып йомғансы үтеп китә, шуның өсөн, булған ваҡытыңдың ҡәҙерен белеп яратҡан эшең менән мауығып йәшәүе күпкә күңелләрәк, һәм рәхәтерәк...