Джон Пендлетонын йолым пудыртымо кечын Поллианна кас кочкышлан варашрак кодын тольо, но нимогай уто-сите шомак ыш лек.
Омса воктелан тудым Ненси вашлие.
— Ну, толын шуыч, — пешак куанен гына пелештыш тудо. — Шымытат пелат эртен.
— Мый палем, — вашештыш Поллианна азапланен. — Но мый чынымак ойлем... титакан омыл. Да эше мый шонем, Полли кокаят вурсаш ок тӱҥал.
— Тидым ышташ тудлан ок верешт! — мане Ненси путырак куанышын. — Тудо вет каен!
— Каен? — ӧрӧ Поллианна. — Тый мо, каласынет, пуйто чыла тиде мыйын верчем? — ушышкыжо тиде татыште шукерте огыл лийше сӱрет-влак тольыч, кудышт верч Поллианна титакан улмыжым умылен: пий, пырыс да эше вот саде уремыште перныл коштшо йоча, кудыжо кокажлан ыш келше, ойлаш чарыме «рат» да «ача» мут-влак, кудышт садикте ӱдырын йылмыж гыч лектыныт. — О, тиде вара мыйын верч мо?
— Тыйын верчет гына огыл, — воштылын вашештыш Ненси, — кунарже Востокысо родыж верч, тудыжо вучыдымын колен колтен. Мисс Полли срочный телеграммым тыйын укет годым нале. Кум кече гыч иже толеш. Ынде, кузе мый ӱшанем, ме тый денет йомартлын илен кертына! Пӧртыштӧ лач тый да мый гына эн кугу оза улына, коктын, коктын!
Поллианна, шижалтеш, тидлан ыш куане:
— Куанаш? О, Ненси, но тидыже вет тойымаш!
— Тойымылан вет огыл куаненамат, а тудлан, кузеракын тый... — Ненси кенета шыпланыш, тудын шинчаже пырысынла йылгыжалте. — Пуйто тый мыйым саде модышет дене модаш туныктен отыл, — шылталышыла пелештен колтыш.
— Мый нимомат ыштен ом керт, Ненси, — тореш каласыш, вуйжым рӱзалтен. — Тиде тугай паша, тудым модыш коклашке нигузе пурташ ок лий... Тойымаште нимо тугайжат уке, молан куанаш лиеш ыле.
Ненси воштылале.
— А ме куаненат кертына. Палет, молан? Тиде вет мемнам огыт тойо, — мане тудо ласкан гына. Но Поллианна тидым ыш кол. Тудо Джон Пендлетон дене мо лийме нерген мутым лукто, да минут гыч Ненси тудым умшам тӱчде колышташ тӱҥале.
Вес кечыжын палемдыме верыште Поллианна Джимми Вийым вашлие. Кузеракын вучаш лиеш ыле, Джимми, тудын олмеш ала-могай индий йоча-шамычым чаманымым колын, куанаш ыш тӱҥал.
— Тыште ӧрашыже, шонет гынже, нимолан, — шӱлалтыш тудо. — Кӧм от пале, нуным палымет деч эн чот чаманет шол... Тудо вет тугак ышталтеш. Вес тарелкан тӱрыштыжӧ кийыше шыл эре кугунак коеш. Мыйымат саде тӱня тӱрыштӧ тугак чаманен ончалышт ыле, кузе ме тышеч нуным чаманена. Вот, сай лиеш ыле, Индийыштыже мыйым иктаж еҥ ашнаш налеш ыле гын!
Поллианна совыжым пералтыш:
— Конешне, вот тидак, Джимми! Мый тыйын нергенет мыйын поро пашам ыштыше комитетыш возен колтем. Нуно кеч Индийыште огытыл, а кече шичме верыште... но тидат пеш чот мӱндырнӧ, саде вел семынак. Тыят тугак шонет ыле, мыйын семын тудо вел гыч тыш толат ыле гын!
Джиммин чурийже волгыдеме:
— Тый шонет, мыйым нуно... чынже денак... налыт?
— Налде! Нуно Индийыш рвезе-шамычым ончаш оксаштым огыт колто шонет? Нуно вет тугат модаш тӱҥал кертыт, пуйто тый Индийысе изи гына рвезе улат. Мыйын шонымаште, ме тыште нунын деч тунар мӱндырнӧ улына, отчётыш пурташ огытат шоналте. Чыте-ян. Мый нунылан воземак. Мисс Уайтлан увертарем. Уке, лучо мый миссис Джоунслан серем. Миссис Уайтын эн чот шуко оксаже уло, но пуаже эн шуко лач миссис Джоунс гына. Мый шонем, мемнан даме кокла гыч кӧжӧ-гынат тыйым ашнаш налешак.
— Пеш сай ыле. Тольык возаш ит мондо, мый кочкышлан да вуй ӱмбалне леведышлан пашам чот ышташ тӱҥалам, — ешарыш Джимми. — Мый вет йодышт коштшо омыл. Бизнес, тудо, бизнесак такше, поро пашам ыштыше комитет дене кылдалтат гынат. — Тудо шып шинчыш, вара ешарыш: — Мыланем лучо дыр тышанак кодаш, куштыжо мый кызыт улам... Тыйын вашмутым налмешкет.
— Туге улде мо! вуйым савалтыш Поллианна. — Мый тунам палш тӱҥалам, кушто тыйым муаш. Нуно налытак, мый ӱшанем, вет тый нунын деч пеш мӱндырнӧ улат. Теве Полли кокай мӱндырнӧ улмемлан кӧра мыйым налын огыл мо? Налын! Колышт-ян! — кычкыралынак колтыш. — Кузе шонет, Полли кокайлан мыят Индий гыч ӱдыр улам улмаш гын веле?!
— Тый эн оҥай ӱдыр улат, кӧм мый палем, — Джимми куанен пелештыш да каяш тарваныш.
Пендлетон-Хиллыште лийше азап деч вара арнярак эртен кайыш, Поллианна ик эрдене кокаж деке мийыш:
— Полли кокай, тый тореш от лий гын, лиеш мо тиде арнян студеньым мый миссис Сноулан огыл наҥгаем гын? Шонем, тиде гана мисс Сноу... огеш шыдешке.
— Поллианна, мом эше тый шонен луктынат? — шӱлалтыш тудыжо. — Могай тый тыглай огыл йоча улат!
Ӱдырын саҥгаштыже куптыр-шамыч погынышт.
— Полли кокай, а могай тиде — «тыглай огыл»? Иктаж-кӧ тыглай огыл гын, тудо тыглай лийын ок керт мо?
— Конешне, уке.
— О, тугеже, чыла сай! Мый рат улам тыглай огыл улмемлан, — волгалте Поллианна. — Умылет, мисс Уайт эреак ойла ыле, пуйто мисс Роусон — тыглай ӱдырамаш... да путырак чот тудым чытен кертын огыл. Нуно эреак вурседалыныт да ачамлан... уке гын, мый ойлынем ыле, нунын коклаштышт тыныс лийже манын аралаш мыланна пеш шуко вийым пышташ кӱлын, моло ӱдырамаш кокласым комитетыште таҥастараш гын, — каласыш Поллианна, йоҥылышрак ойлен колтымыжым тӧрлаш тӧчен. Тиде Поллианнам кок могыр гыч кок шучкылык темдыме гай ыле, икымше — ачаже черке да комитет кокласе умылыдымашым ойлышташ пешак чот чарен ыле, тиде — Сцилла, а весыже — кокажын ача нерген мутым колмыжак ок шу, тидыже — Харибда*. Нунын коклаште вӱд дене пушым вончыктараш кӱлмӧ гай ыле тудлан.
— Ну, йӧра, йӧра, — мисс Полли ӧпкеленрак каласыш. — Ме тый денет кеч-мом огына ойло гынат, тый эреак комитетысе даме-шамычым тушко шӱшкын шындет.
— Да! — куанен колтыш ӱдыр. — Тиде тыгакак дыр. Но, палет, нуно мыйым туныктеныт да...
— Сита, Поллианна, — йӱштын чарыш мисс Полли. —Ну, мо тушто студень денет?
— Нимо тугайже, мо тыланет келшен огеш керт, Полли кокай! Мый тыге шонем. Ондакше студеньым мый нумалам ыльыс, тиде ганат, мыйын шонымаште, мыяк нумал кайышаш улам. Тиде ганаже — тудлан... Умылет вет, койкышто пудыргышо йол дене кияш мисс Сноун пӧрдал кийымыж гаяк ласка огыл. Ик-кок гана гыч вара чылажат угыч тудланак лиеш...
* Сцилла ден Харибда — тошто грек мифлан келшышын, кок шучко янлык, пуйто нуно Мессинский проливын кок велнысе сер воктен кугу кок курыкоҥышто иленыт да теҥызыште ийын коштшо-шамычым нелыныт (Сцилла ден Харибда коклаште лӱдыкшӧ кок вел гычшат иканаште толын шоген). — Кусарыше деч.
— «Тудо»? «Пудыргышо йол»? Мом тый ойлыштат?
Поллианна тудын ӱмбаке ӧрын ончал колтыш. Да шӱргыштыжӧ тыматле кумыл ылыже.
— Ах, да, мый монденамат! Тыйже вет нимомат от пале. Тыйын укет шеҥгеч чыла тиде лие. Востокыш кайыме кечыштет мый тудым чодыраште верештым, пӧртшымат мыланем почаш да тушеч телефон дене докторым, тудын полышкалышыже-влакым ӱжаш логале, эше мый тудын вуйжым пулвуйыштем кученам, да шуко молат лийын. А вара мый кайышым, туддеч вара ом пале, мо тудын дене. А тиде арнян, кунам Ненси миссис Сноулан студеньым ямдыла ыле, шоналтышым: пеш сай ыле тиде студеньым тудын олмеш весыжлан наҥгаен пуаш. Лач тиде гана веле! Полли кокай, тидым ышташ мыланем лиеш?
— Да-да, конешне, — кумылдымын келшыш мисс Полли, изишак нойышо. — Но кӧ, маньыч, тиде айдемыже?
— Пӧръеҥ. Вес семынже Джон Пендлетон.
Мисс Полли тевак пӱкенже гыч тӧрштен кынелеш.
— Джон Пендлетон!
— Да. Ненси мыланем тудын лӱмжым каласыш. Ала тыят тудым палет?
Мисс Полли ыш вашеште. Тидын олмеш йодо веле:
— Тый тудым палет?
Поллианна вуйжым савалтыш.
— О да, — шуялтыш вараже. — Тудо мыланем эреак шыргыжеш да кутыра... ынде. Тудо тӱжвач веле пешак сырышын коеш, умылет? Мый туддек каем да студеньым пуэм. Ненси мане, тудо ямде, шаҥге кухньыш пурен лектым да... — ыштале Полли омса дек миен шумо пел корныж гыч.
— Поллианна, чыталте-ян! — мисс Поллин йӱкшӧ торжан йоҥгалте. — Мый шке мутем мӧҥгеш налам. Тиде студеньым молгунамсе семынак миссис Сноу налшаш. Вот и чыла. Ынде каен кертат.
Поллианнан чурийже шӱлыкаҥе.
— Но, Полли кокай, мисс Сноу дене тиде эреак лиеш. Тудо эреак черле кодеш да эше шуко-шуко ала-момат налеш, умылет? Но, а тудо вет йолым пудыртен. А йол пудыргымо курымешлан огыл... мыйын шонымаште, тудо вашкерак тӧрлана. Арня ынде тудо пудыргышо йол дене кия.
— Да, мый шарнем. Колынам ыле, кодшо арнян мистер Пендлетон дене азап лийын каен, — йӱштынак ойла мисс Полли. — Но мый студеньым Джон Пендлетонлан колташ нимогай амалымат ом уж, Поллианна.
— Мый палем, тудо шыде... лач тӱжвач ончымаште веле, —А мане шӱлыкын. — Тидланак тудо тыланет ок келше дыр. Мый вет ойлаш ом тӱҥал, пуйто тиде студеньым тый колтенат. Каласем: тиде лач мый дечем веле. Тудо мыланем пеш чот келша. Тудлан студеньым намиен пуаш кугу пиал лиеш ыле.
Мисс Полли адакат огеш кӱл маншыла вуйым рӱзалтыш. Вара шогале да путырак тыглайын йодо:
— Пала мо тудо, кӧ тый улат, Поллианна?
Ӱдыр йоча шӱлалтен колтыш:
— Мый шонем, уке. Мый икана вашлиймына годым ойленам ыле, но тидын деч вара лӱм дене мыйым ик ганат ойлен огыл.
— Пала мо, куштырак илет?
— О, уке, мый тидым тудлан каласен омыл.
— Тугеже огешат пале мыйын акамын ӱдыржӧ улметым?
— Уке, шонем.
Минут чоло эртыш. Мисс Полли ӱдырым онча, но туге чучеш, пуйто тудым огеш уж. Ик йол гыч весыш тошкышт шогыш, кугун шӱлымыжат шоктыш. Кенета мисс Полли чытырналтмыла кынел шогале.
— Йӧра, Поллианна, — тугаяк ӧрмашан йӱкын каласыш, эсогыл палашат йӧсӧ ыле. — Тый кертат... тый кертат студеньым мистер Пендлетонлан наҥгаен, тольык шке дечет ыштыме пӧлек семын гына. Но шарне: мый дечем огыл. Тый туге ыште, тек тудо ынже пале — тиде мый дечем огыл!
— Да... Тау, Полли кокай, — вашештыш куаныше Поллианна да пӧлем гыч куржын лекте.
ГЛАВА
Доктыр Чилтон
Мистер Пендлетонын кугу сур курык гай пӧртшӧ кызыт Поллианналан йӧршын вес семын койо, тудо ынде кокымшо гана Пендлетон-Хиллым ужеш. Чыла окнам почмо, шеҥгел кудывечыште илалше ӱдырамаш тувыр-йолашым сакалтылеш, подъезд воктен доктырын двуколкыжо шога ыле.
Ондаксе семынак Поллианна ӧрдыж омса дек миен шогале. Но ынде йыҥгырым мурыктыльо — таче тудын парнялаже тунамсе гай тӱҥшӧ огытыл, кунам тудо чытырен сравочым кучен ыле.
Палыме изи пияк тудын дене саламлалташ манын тошкалтышыш тӧрштен лекте. Вургемым кошташ сакалыше ӱдырамаш омсам почаш ыш вашке, вучалташ перныш.
— Поро кече. Мый мистер Пендлетонлан презе студеньым кондышым, — шыргыжале Поллианна.
— Тау, — малдыш ӱдырамаш, кӧршӧкым тудын кидше гыч нале. — Кузе кучыкташыже? Кӧн деч? Тиде вет презе йол гыч ыштыме студень?
Тидын годым ончыл пӧлемыш лекше доктыр ӱдырамашын ойлымыжым кольо да ӱдырын шӱлыкаҥше тӱсшым ужын шуктыш. Писын гына ончык тошкале.
— А! Студень? — куанышын пелештыш тудо. — Пешак сай! Ала тый мемнан пациентым ужнет?
— О да, сэр! — волгалте изи ӱдыр.
Ӱдырамаш доктырлан вуйым савалтыш да молан тыге манын ӧрӧ, туге-гынат ужатен кайыш.
Доктыр шеҥгелне шогышо самырык еҥ (шке пашажым сайын палыше санитар, лишыл кугу ола гыч толын) тургыжланен каласыш:
— Но, доктыр, мистер Пендлетон тудын дек нигӧмат пурташ ок лий манын кӱштен огыл ыле мо?
— Да, тыге, — мане доктыр нимолан ӧрде. — Но кызыт тыште чылалан мый вуйын шогем. — Да туштенрак ешарыш: — Те тидым, конешне, ода пале, но тиде изи ӱдыр тазалыкым пеҥгыдемдыше тичмаш ате деч сайрак, кудыжым кажне кечын йӱыт. Джон Пендлетоным черже дене кылдалтше шӱлык деч кӧжӧ да можо утарен кертеш гын, лач тиде ӱдырак веле. Вот молан мый тудым пуртышым.
— Кӧ тудо?
Ик татлан доктыр нимом пелешташ ӧрын шогале:
— Тиде мемнан олаште ик пешак палыме ӱдырамашын акажын ӱдыржӧ. Маныт тудым Поллианна Уиттиер. Мый... Мыланем такше тудын дене лишыл палыме лияш але логалын огыл, но шуко пациент-шамыч тудын дене палыме улыт... тидыжым мый куанен палемдышаш улам!
Санитар шыргыжале.
— Тыгакак? Тиде чапле эмын вара могай-могай пеҥгыдемдыше ужашыже-шамыч улыт?
Доктыр вуйым рӱзалтыш:
— Ом пале. Кунар мый шымлен шуктенам гын, тиде вот мо, эн куатле да эн виян, нигунам пытен кертдыме эм — кеч-могай лийше але лийшашлык нелыштат, ойгыштат, азапыштат сайым веле муын моштымаш. Кеч-мо гынат, мый тудын оҥай кутыркалымыжым шукын деч колынам да тыгай иктешлымашым ыштенам: тудын тӱҥжӧ — тиде «чылалан куанаш». Мом мый ыштем ыле, — ешарыш тудо тугак туштен шыргыжын, тӱжвак лекшыжла — тиде изи ӱдырым рецептыш пыштен пуаш кӱлеш! Да налаш тудым эм семынак, кузе налыт тӱрлӧ таблеткым да пилюльым. Тудын гайже тӱняште шукырак лиеш ыле гын, ме тый денет коктын ленчешка ден тасмам ужалаш але канавым кӱнчаш шогалына ыле, моланже гын, шкенан профессий дене тиде пашам ыштыме дене таҥастарымаште оксам пеш шукыжак ыштен налын огына сеҥе ыле.
Тидын годым Поллианнам доктырым кӱштымыж почеш Джон Пендлетонын кийыме пӧлемыш ужатен кайышт. Корнышт кугу-у библиотеке гоч кия, ончыл пӧлемым эртыме деч вара. Писын ошкыльо гынат, ӱдыр тушам ден кызытсе коклаште кугу ойыртемым ужын кодо. Книга шкаф ден йошкар тӱсан окнашовыч тугак улыт ыле, но ынде чыла ару, кӱварат йылгыжеш веле. Возымо ӱстембал тылеч аружо лийшашат огыл, нигуштат нимогай пурак уке. Телефон книга палыме ишкыште кеча. Каминыште пум оптымо верым йылгыжме марте эрыктыме.
Тунам лӱдыкшым лукшо омса-влак кокла гыч иктыже почмо ыле, ӱдырамаш ӱдырым тушко наҥгайыш. Вашке Поллианна шергакан арверлам шындыман малмыверыште лие, а ӱдырамаш лӱдшырак йӱкын ойлаш тӱҥале:
— Лиеш гын, тевысе вот, сэр... ӱдыр студень дене. Доктыр тендан дек ужатен кондаш шӱдыш.
Вес татышке Поллианна тупшо дене тарваныде кийыше моткочак шыде чуриян пӧръеҥ деран кодо.
— Колышт-са, мый ойлен омыл мо... — шыде йӱкшӧ шоктен кодо. — А, тиде тый! — тугеракак пеле шыдын шуялтыш, Поллианнан лишеммыжым ужат.
— Да, сэр, — шыргыжал колтыш Поллианна. — Ах, мыйым тышке пуртымыштлан кузе куаненам! Паледа, тиде ӱдырамаш ондак мый дечем студеньым тевак поген налеш, да мый лӱдынат колтышым — тендам ом уж манын. Но вара доктыр лишеме да тендан деке пураш лиеш мане. Тудо сай айдеме, туге вет?
Мистер Пендлетон шижынат ыш шукто, кузе шыргыжал колтыш. Но умшаж гыч тиде веле лекте:
— Хм!
— А мый тыланда студеньым конденам, — ешарыш Поллианна. — Презе йол гыч. Мый ӱшанем, те тудым йӧратеда? — йодын пелештыш тудо.
— Нигунам кочкын омыл. — Саде шырий пале ынде йӧршеш йомын кайыш, мистер Пендлетон тоштыж гаяк шыде тӱсым нале.
Тидыжым ӱдыр ынежат уж ыле — койышыжо туге сӱретлалте, лӱдынат колтыш ала-мо. Но изи ӱстембак кӧршӧкшым шындыме годым веселаҥе:
— Кочкын одал? Туге гын каласенат огыда керт тудым йӧратыме нерген, чын вет? Мый куанем веле, але марте кочкын ончен одал гын. Кочкыда ыле гын, паледа ыле...
— Да, да... Лач иктым веле мый раш да пеҥгыдын палем. Вот, тиде минутышто туп дене койкышто кием да, лийын кертеш, кияш тӱҥалам Суд кече марте.
Поллианна ӧрын колтышыла койо:
— О, уке! Тиде вет Суд кече марте нигузеат шуйнен ок керт, кунам архангел Гавриил пучшым пуалта, мутат уке, тидыже мемнан шонымына деч ондакрак ок лий гын... О, мый, мутат уке, палем, Библий манеш, тиде мемнан шонымына деч ончычат лийын кертеш, но мый ом шоно, тиде лиеш манын... Мутат уке, мый Библийлан ӱшанем, но мый ом шоно — Суд кече тыге вашке толеш манын...
Джон Пендлетон кенета лорге воштыл колтыш. Тидым колын, пӧлемыш пурышо санитар пешак вашкен да нимогай йӱк деч посна йомо. Тыгодым ончалат гын, туге шонет ыле дыр, пуйто кухньышто озавате кӱктен шуктыдымо когыльыж ӱмбак йӱштӧ мардеж пурымо деч лӱдын, вашке гына духовкыжым петырен шындыш.
— Тый, очыни, путайышыч, а? — малдыш Джон Пендлетон.
Ӱдыр воштылале:
— Лийын кертеш. Но мый каласынем ыле, йол — тиде вет ӱмырешлан огыл, ну, пудыртымо йол, умыледа? Тиде эмлаш лийдыме чер дене огеш таҥастаралт, кудыжо мисс Сноун уло. Тыгеже гын, черда пытартыш Суд марте нигузеат шуйнен ок керт. Мыйын шонымаште, тидлан те куанен кертыда.
— О, пешак рат улам! — шӱлыкын пелештыш мистер Пендлетон.
— Тык вет эшежым... ик йолым гына пудыртен улыдас. Тидат пеш кугу куан: когынек огыл, — Поллианна шке модышышкыжо толын шуо.
— Конешне! О могай пиал! — шотлыдымын пӱргале пӧръеҥ, шинчапуным нӧлтале. — Тидым вес велымрак ончалаш гын, мый, конешне, куаненат кертам — сороконожко омыл да иканаште коло йолым пудыртен омыл!
Поллианнат ынде тугак чот воштыл колтыш.
— О, тидыже эн сай! — кычкырале куанже дене. — Мый палем тиде нылле йолан настам, тудын йолжым шотленат пытараш ок лий. Да те куанен кертыда...
— Ну, конешне, — кӱрльӧ тудым Пӧръеҥ. Ындыжым йӱкыштыжӧ кочо ойгат шижалте. — Мый эше куанышаш улам молыштланат: санитарлан, доктырлан да кухньышто толашен шогылтшо тиде каргыме ӱдырамашлан!
— Тугакак, сэр... Тольык шоналтыза, нуно тыште огыт лий гын, кузе чот уда лиеш ыле!
— Кузе, кузе? — чытамсырын уэш йодо.
— Ну, мый манам, нуно тыште огыт лий ыле гын, те чылт тыште шкетынак нине пырдыжым ончаш тӱҥалыда ыле, нимогай полыш деч посна!
— Пуйто чыла пашажат тыштак веле, — шыдын каласыш мистер Пендлетон, — мыйын тыгеракын кийымаште! А тылат эше кӱлеш мыйын куанымем, кузеракын тиде вуйдорыкдымо ӱдырамаш мыйын пӧртем унчыливуя шогалтен да чыла тидым порядкым ыштымылан шотла, а тиде рвезыже тудланак полша, мокталта эшежым, пуйто черлылан каньылым ыштат. Доктырым ойлымат ок кӱл, тудыжо нуным тидлан таратенак веле шога. Да нуно чылан вучат, кунам мый нунылан тӱлем да шагал огыл.
Поллианна чыла умылышыла саҥгажым куптыртыш.
— Да, мый палем. Конешне, окса — тиде эн уда паша... кунам те кажне центым аныклен улыда тымарте.
— Кунам... мо?
— Аныклен улыда... немыч пурсам да кол тефтельым налмыда дене. Колыштса-ян, те немыч пурсам йӧратеда мо? Але индейке шылым йӧратеда, но тудыжо кудло центым шога. Пашаже тыште мо?
— Колышт-ян, ньоньой, мом тый ойлетше, а?
Шыргыжмыже ӱдырын чурийжым волгалтарыш:
— Тендан оксада нерген... шкаланда кучылтмо олмеш язычник-влаклан погеда. Мый тидым пален налынам... мыланем Ненси тыге ойлыш. Да тидыже умылашем полшыш: кӧргыштыда те нигунарат осал огыдал..
Ӧрмыж дене пӧръеҥын оҥылашыжат ӱлыкыла сакалте.
— Ненси тыланет ойлен, мый оксам погем... А лиеш палаш мыланем, кӧ тиде тыгай, Ненси?
— Тиде мемнан Ненси. Полли кокайын тарзыже.
— Полли кокат? А кӧ тугай тиде, Полли кокатше?
— Тиде... мисс Полли Харрингтон. Мый тудын дене илем.
Пӧръеҥ шекланыде чот тарваналтыш.
— Мисс... Полли... Харрингтон! — шып гына пелештыш тудо. — Тый тудын дене илет?
— Да, мый тудын акажын ӱдыржӧ улам. Мыйын авам верч тудо шке декше налын, умыледа? — ӱҥышын да пыкше гына тӱрвым тарватыле Поллианна. — Авамын шӱжарже. Да кунам мыйын ачам кавашке кӱзыш, тушто мыйын шольым ден шӱжарем-шамыч дене пырля лияш, мый денем тыште, мландӱмбалне, иктат пеленем ыш код, поро пашам ыштыше комитет даме-шамыч деч молыжо. Да тунам мыйым шке декше Полли кокай нале.
Мистер Пендлетон ыш вашеште. Ош кӱпчык ӱмбалне чылтак ошемше чурийже шучкын веле коеш, эсогыл Поллианна лӱдынат колтыш. Сандене тудо, кокытеланен, верже гыч кынеле.
— Ала мыланем каяш гын, сайрак лиеш ыле, — мане тудо. — Мый... мый ӱшанынем, тыланда студень келша.
Пӧръеҥ вуйжым вучыдымын тудын дек савырале да шинчажым почо. Тушто, изи гына шем нелмашыште, ала-могай шучко келгыт ыле, шӱлыкан келгыт, тудым Поллианнат шекланен шуктыш да ӧрмалгыш.
— Тугеже тый мисс Полли Харрингтонын акажын ӱдыржӧ улат? — шыманрак каласыш тудо.
— Да, сэр.
Кок шем шинча тугак чурийышкыже виктаралтыныт да Поллианна, нигуш пураш ормыжла чучын, мугыматылеш:
— Мый... мый шонем, те тудым паледа.
Джон Пендлетонын тӱрвыжым игылтме пале шупшыльо.
— О да, мый тудым палем, — кокытеланыш гынат, тугак шыргыжмым ыш йомдаре. — Но тый... вет ынет каласе... тый ойлен от керт — тиде вет мисс Полли Харрингтон мыланем студеньым колтен?
Поллианна тыгай йодышым вучен огыл ыле:
— У-уке, сэр, тудо огыл. Мыланем тудо каласыш: нимо семынат тендам туге шоныктышан! омыл, пуйто тиде тудын деч. Но мый...
— Мый тыгакак шонышым, — малдыш пӧръеҥ, вуйжым савыралын. Поллианна, эшеат чот ӧрын, йолварнявуйжо дене пӧлем гыч лекте.
Капкаште доктырым ужылалтыш, двуколко-шӱдыран орваштыже лачак тудым вучен шинча улмаш. Санитарже тошкалтыште шога.
— Ну, Поллианна, тыйым мый мӧҥгышкет наҥгаен, пиалан лийын кертам мо? — шыргыжалын йодо доктыр.
— Икмыняр минут ончыч кудалнем ыле, но вара вуйышкем тыгай шонымаш толын пурыш — вучалташ.
— Тау вучымыланда, сэр. Мый пеш рат улам. Мый кудалышташ пешак йӧратем, — кече гай шыргыжале, доктырын тудлан шуялтыме кидшым ужмеке.
— Чынакак? — доктыр порын каласыш, тошкалтыште шогышо рвезылан чеверын маншыла вуйым рӱзалтыш.
— Кузеракын пален налынам, тӱняште тыйын йӧратыме шуко-шуко настат уло. Мом тидлан каласет? — ешарыш тудо корнышто кудалмыж годым.
Ӱдыр воштылде ыш чыте.
— Ом пале. Очыни, тиде тыгак, — келшыш вара. — Мо илышыште уло гын, мый чыла-чыла йӧратем. Но йӧратыдымемат уло: ургаш, йӱкын лудаш, пианиным шокташ, тулеч молат. Тиде илыш огыл.
— Илыш огыл? А мо вара тугеже?
— Полли кокай ойла, тиде пуйто чылажат «илаш туныкта», — шӱлалтыш Поллианна шӱлыкан воштылтыш дене.
Доктырын чурийже вашталте, вес семынрак койо.
— Тудо тыге ойла? Да, молыжым тудын деч мый вучен омыл.
— Да. Но мый вес семын шонем. Илаш тунемаш огеш кӱл. Кеч-кузе лийже гынат, мый тыге ом ыште.
Доктырат келгын шӱлалтыш.
— Но, мыйын изи ӱдырем, лӱдам веле, мемнан кокла гыч южо еҥжылан... тыге ышташ перна. — Да шыпланыш.
Поллианна шолыпым тудым ончале, чаманенат колтыш. Тудо теве могай шӱлыкын коеш ынде... Ӱдыр шоналтыш: тиде айдемылан иктаж-мом сайым ыштен кертеш гын, могай сай лиеш ыле! Лач тидыжак, очыни, тудым пелештыктыш:
— Доктыр Чилтон, мыйын шонымаште, врачын пашаже тӱняште эн куандарыше!
Садыже ӧрын савырныш:
— Эн куанле? Да кажне кечын мыйын ончылно тунар ойго, йӧсӧ, черле!
Ӱдырат тыгак маншын вуйым ыштыш.
— Мый палем, но вет те полшеда... тыге огыл мо? Да тидлан те куанеда. Сандене мемнан деч эн пиалан улыда, эре.
Пӧръеҥын шинчаже вӱд дене кенета темын шинче. Тудо эре шкетын ила. Тудын ватыжат, пӧртшат уке, пансионышто веле кок пӧлемым жаплан ойыреныт, туштак ила да вес пӧлемыштыже черлым онча. Но профессийже тудын эн шергакан. Ӱдырын кавала волгалтше шинчашкыже кызыт ончен шинчымыж годым тудым тыгай шижмаш авалтыш — пуйто ала-кӧ шке йӧратыше кидшым тудын вуй ӱмбакше суапландарен пыштыш. Ынде тудо пален: кечыгут ыштыме неле пашат, йӱдым малыдымыжат уло кумылын пашам ышташ кӱлмӧ шижмашым тудын деч кораҥден огыт керт.
— Юмо тыйым суапландарыже, ӱдырем, — логарже пиктежалтын каласен колтыш, а вара чурийже веселаҥе — лач тыгайымак тудым пациентше-влак паленыт да йӧратеныт. Ешарыш эше: — Очыни, тыгак доктыр-шамычланат, черле-влак семынак, тиде тазалыкым пеҥгыдемдыше эмын подылтышыжо кӱлеш!
Тиде мут-влак Поллианналан умылыдымо улыт ыле, сандене тудо шонаш тӱҥале — мом тидын дене доктыр каласынеже ыле. Но шӱдыран орва тореш корно гоч кенета эртен кудалше урымдо тиде шонымашлан мучашым пыштыш.
Доктор Поллианнам пӧрт капкаже ончылан волтен кодыш, вашлияш тӧрштен лекше Ненсилан шыргыжале да писын гына имньыжым покталтыш.
— Доктыр дене пырля мый пеш сайын кудалыштым, — мане ӱдыр Ненсилан, тошкалтыш дене тӧрштыл кӱзышыжла. — О, тудо путырак шыма, Ненси.
— Да ну?
— Чынак. Да мый тудлан каласышым: тудын пашаже тӱняште эн чот куандарыше.
— Да мом тый ойлетше! Черле-влак деке коштедаш... нунымыт деке, кӧ черле огыл гынат, шкеныштым черлылан шотлат? — Ненсин чурийыштыже кокытеланыше шижмаш палдырныш.
Поллианна куанен воштылале:
— Вот-вот, тудат мыланем тыгеракак каласыш. Но тыштат эсогыл куанаш амал уло. Пале-ян!
Ненси саҥгажым куптыртыш, шонкала пешак. Тудо такше пешак вашке умылышо, модышым сайын пален налын. Поллианнан задачыжлан вашмутым кычалаш пеш йӧраташ тӱҥалын.
— О, верештым! — мане тудо. — Миссис Сноулан мом ойленат гын, тудым ынде мӧҥгешла савырыман.
— Мӧҥгешла? — Поллианна шкежат але ок умыло.
— Да. Тый тудлан манынат: куанен кертат тудланат, моло еҥже тыйын гай огытыл, черле огытыл, туге вет?
— Чынак.
— Ну, а доктыр куанен кертеш: тудо молын гай огыл, уке гынже, черле огыл, кулыштым тудо эмла, — Ненси путырак куаныш.
Ындыже Поллианналан шонаш черет тольо.
— Ну да, — ышталале. — Тыгеат лиеш. Но тунаржак чын огыл, мом мый каласышым тудлан, да... Пожале, кузе йоҥгалтмыже мыланем пешыжак ок келше. Тиде, конешне, тыгежак огыл, пуйто тудо куанышаш нунын черле улмыштлан, но... Тый южгунам тиде модыш дене ӧрыктарышын модат, Ненси, — пӧртыш пурышыла пелештыш Поллианна.
Кокаже уна пӧлемыште ыле.
— Тыйым конден кодышет кӧ ыле, Поллианна? — йодо писын да пӱсын, торжанрак.
— О, Полли кокай, тиде — доктыр Чилтон! Тый тудым от пале?
— Доктыр Чилтон! А мо тудлан тыште... кӱлеш?
— Тудо мӧҥгышкем конден кодыш. Ах, мый мистер Пендлетонлан студеньым намиен пуышым да...
Мисс Полли писын гына вуйым нӧлтале.
— Поллианна, тудо мый дечем пӧлек манын ыш шоналте дыр?
— О, уке! Мый раш тудлан каласышым: тиде тый дечет огыл!
Мисс Поллин чурийже кенета чеверген кайыш:
— Ойленат?
Поллианна шинчажым кумдан почо, кокажын йӱкыштыжӧ лӱдмӧ пале да ваштарешмут ыле.
— Но, Полли кокай, тый вет туге ойлаш шӱденат!
Кокаже шӱлалтен колтыш:
— Поллианна, тиде мый дечем огыл маньым. Да эше: ит пу, маньым, шонашат амалым, пуйто тиде мый дечем! А чыла тидыже вик каласыме деч чот ойыртемалтеш, «мый дечем огыл» манме деч. — Да тудо сырен савырныш.
— Но мый ом умыло, кушто тыште ойыртемже? — Ойганен мугыматыш Поллианна да пӧртыштӧ кокажын теркупшыжым гына сакалташ лийме кырыме ишке дек ошкыльо — тушан шке теркупшыжым сакаш.
ГЛАВА