Рагъ хьурай
Муьзеффер Меликмамедован 50-йисан юбилейдиз
Вуч тIалабин за ваз, дуст? РикIин гафар лугьун мус? ЧIехи хизан, чIехи кIвал? Бул аялар са гапIал?
Яни дустар са кIватIал? Яргъи уьмуьр - течир къал? Белки са рикI - такур тIал?
ТIалабдани тIакI ацIай? ТIалабдани къула цIай? Муьгъ - алуддай вацIалай? Гуж - акъуддай яцIарай?
ТIалабдани гад пара? Ви булахдиз яд пара? Ви илгьамдиз дад пара? Ви гьунарар, ви крар Пара хьурай, мад пара!
Вуч тIалабин за ваз, дуст? РикIин гафар лугьун мус? Гьи жуьредин алхишар, Гьи гафарин нехишар, Хкягъин за ваз дигай?
Акъуддайвал цаз рикIяй?!
Эгь, за лагьай затIарин, И за кхьей хатIарин Сад хьайила, сад жедач,
Шаир касдин дуьньяда Кьисметдихъни пад жедач.
Вуч тIалабин бес за ваз? Бахтлу жервал ам аваз? ЦIай тIалабда за ваз, цIай, Ви рикI ацIай, руьгь ацIай, ЦIелхем галаз, цIук галаз, ЦIайлапандин чIук галаз.
Пара хьайла ялавар, Йифиз-юкъуз яла пар. ЦIай аватIа рикIе ви, Хуьда вуна руьгь кIеви. Ви чандавай гурвади, ИчIи тадач хур ади.
Ваз цIай хьтинд лугьурай, Ялав хьурай ви гьарай.
Ви гафар - цIай, цIарар - цIай, Ви къелем - цIай, чарар - цIай. Юзуррай вун датIана
Ви илгьмдин ялаври. Ваз секинвал гъурай икI Ви шиирри - аялри.
Гьа икI, дуст вун сагъ хьурай, Вун цIаярин дагъ хьурай,
Ви гьар легьзе, ви гьар югъ Илгьмдавай чагъ хьурай, Вун шиирдин Рагъ хьурай!
15.09.1998
ШАД АКВАМИР
Таб рахайдаз дуст хьана зун, Дуьз рахана, хьана душман. Нагьахъ карди шадарна зун, Гьахъ кIвалахди ийиз пашман.
За синтIарив, за финтIарив Желб авуна вири жувал.
Зи кIвал чIурна михьивили, ИчIи хьана ацIай чувал.
Тарифдайла хъсан я зун, Туьгьметдайла жезва яман. Масдаз вичин гьарамд нуш я, За дуьзвилив незва яван.
Дуьз крарихъ кутаз рехне, БалкIандалла къе тапарар. Дуьз рахайдан рикIни рикIе АкIурзава къе гапурар.
Къе дуьзвилер ише физвач, Гьахъдин базар ужуз хьанва. Зи гьал аку, я стхаяр,
Дуьз рахана, ажуз хьанва.
РикIе дердер хара я зи,
Шад аквамир квез къецикай. Эгь, тахсирар пара я зи, Куда дустар зун мецикай.
16.07.1996
СА ЛЕКЬ АЯ
Яргъал рекьяй хтанвайд хьиз юргъун я зун, Вахъ са секин, са регьят пIипI аван, дуьнья? Зал тахсирар, зал гунагьар пара ала,
Ша силиса, ша ая зи дуван, дуьнья.
РикIе хуьдай са чинебан сир тахьана, Виридакай дуст кьуна за чир тахьана, Кьил хвена за, масдан тараз кIир тахьана, Тух къекъвена, фу тIуьртIани яван, дуьнья.
Заз гьар юкъуз са цIийи дерт мугьман къвезва, Са рикIивай чIугваз тежер тIалар гъизва, Къум хьиз гъапай авахьзава уьмуьр, физва, Зунни вун хьиз мад хъижедач жаван, дуьнья.
Зун садрани ужуз хьанач, кьезил хьанач,
Зи пIир, иман девлет хьанач, къизил хьанач, Жув паталди я кIар хьанач, я цIил хьанач, “Жуванд” лугьуз авуна за шуван, дуьнья.
Чилел рикIиз рехъ авач зи, чил аскIан я, Цавук гъилер агакьзавач, цав кьакьан я, Чи лукIарни, лукIвилерни заз такIан я, Са лекь ая закай вуна суван, дуьнья!
17.02.1996
ЗАЗ АЯЛ ЖЕЗ КIАНЗАВА
Хъуьремир зал, я дустар, Заз аял жез кIанзава.
Мад сеферда дуьньядиз БицIек хьиз къвез кIанзава.
Шерехвализ, капа физ, Алахъзавай кIвачи физ, Шиндакьдай за датIана, Кьеб кIанзавай аял хьиз.
ТIарам тангарин къене, Амукьдайвал яргъи къуз, Ксуз-къарагъдай ана, Дуьньядикай хабарсуз.
КIвалахри юргъунарна, Хизанди галудайла,
Зи фикирри аял хьиз Гуьгъуьна галтугайла,
Зи квахьзавай иервал Гуьзгуьдай зал хъуьрейла, Зун садани тIатIанвай
Тут хьиз тарал кьурайла,
Зун къайгъуйрин хуруда Амукьайла сефил яз, Зун кIевера гьатайла, Пакагьак муд тIимил яз,
Четинвилер марф хьана, Кьилелай алахьайла, Жагъин тийиз са чара, Югъни йиф какахьайла,
Заз аял жез кIанзава!
Эгь, чIехид жен гьунар туш. Заз аял жез кIанзава, Дердер хьайла зал алтIуш.
Чун вири аялар я, Яшар чIехи ятIани. Жив чкIана мегерал, ЧIарар рехи ятIани.
Чун аялар туширтIа,
Кьве къалай сад шехьдачир. Къван акьунвай аял хьиз, ДакIуниз элекьдачир.
Хару аялар я чун, Дуьньяда гьармад жуван. Вилер шехьда аялрин, Чун шехьда - рикIе шуван.
Зал хъуьремир, я дустар, Заз аял жез кIанзава.
Мад сеферда дуьньядиз БицIек хьиз къвез кIанзава...
06.01.1996
ДИГАЙД Я
Дуьнья заз дигайди туш, Зарпанд буш я адан, буш. Залумарив тахт вугуз, Фагъирбуруз гузва тIуш.
Зун дуьньядиз дигайд туш, Гьар макьамдал кьуьл жедай. Садан патал тварни мух, Муькуьд патал къуьл жедай.
Зун лукIариз дигайд туш, Усалвилер чир жедай.
МуьтIуьгъвализ хахайриз, Гардан какур кIир жедай.
Зун лекьериз дигайд я: Гьахъ жагъуриз къал кьадай. Къилихралди мердвилин, Къузгъунариз тIал гудай.
Заз кIандайвал жедалди, Гьуьжетда дуьньядив за. Заз кIандайди гудалди, Ийида иза-къаза.
За адавай бахтлу къар Къачуда уьмуьр ацIай. АтIуз гудач са кIусни, Гудайла кьисметдин пай.
Бахт тIалабда бегьемдиз, КIандач адан зуракIди.
Ранг къачуда фирягь тир, КIандач гичIид, туракьди.
Ашкъ къачуда адавай: Ялав галай, цIай галай. ТIурфандинни саврухдин Гьарай галай, гьай галай.
За кьакьанвал, винивал, За цаварин виливал Къачуда дуьньядивай, Авуна ам рекьивай.
Тагуз хьайтIа къакъудда, КкIана чухвада ам.
Агакьдалди мураддив, Ийида за дуьнья рам.
Дуьнья заз дигайди туш, Дигайд туш зун лукIариз. Лезги я зун, лезги я, Дигайд я зун лекьериз!!!
03.01.1996
ВУЧ ИЙИН?
АлтIуш хьанва мад зи винел эхъенар, БалкIан фена, гъиле ама лекьенар.
Зи сафунин чIехи хьанва тIеквенар: Дустар сад-сад аватзава, вуч ийин?
Ухшар ава захъ тай квахьай карудин, Ни лугьуда зун хьайид я харуди?
Бинедилай юзурнавай парудин, Къванер сад-сад алатзава, вуч ийин?
Шадвал амач, сувар амач гъенел зи, РикIин гьава циф галайд я, чIимел зи, Диде жагъай етимар хьиз кьилел зи, Гъамар сад-сад агатзава, вуч ийин?
Бахтунин фу аватзавач тIанурдай, АкIанва зун, акъат тежез чамурдай,
ШтIум хьанвай, гатIум хьанвай уьмуьрдай, Йикъар сад-сад къакъатзава, вуч ийин?
26.09.1996
ХАЙИ ДИГЕ
Гьар гатфариз хайи муказ илифдай, Чубарук хьиз илифда зун КцIариз. Иервилел чIал тахьурай лагьана, Югъди-йифди минетда за Гъуцариз.
Чилин гирде авуна за кIвачелай, Мугьман хьана шумудни са динедин1. Заз дуьньядин са пипIени, садрани Дад жагъанач жуван хайи дигедин2.
Адаз тариф, адаз тесниф авани? Ватан я ам, гуж гуда заз Ватанди. Квез аян я, кцIарвияр, зи гьиссер, Зи гъавурда акьадай туш патанди.
Чан КцIар зи, чан жуванди! Дегь чIаваринд, руьгь жаванди!
 |
1 Дине - уьлкве
2 Диге - ватан
ГЬИКЬВАН ЧIАВ ТИР
Гьикьван чIав тир, илгьамдикай хъелнавай, Секин хьана, ргазмачир зи ятар.
Гьикьван чIав тир, къур акъатна кьуранвай, Сефил хьанвай зи булахар, зи латар.
За рикIелай алуднавай гаф лугьун, Зи хиялри маса гелер атIанвай.
Гьикьван чIав тир, зун пашман тир аял хьиз, Диде течиз, вич-вичелай гатIанвай.
За рикIелай алуднавай, цIарарив Къугъван вуч я, харувалин вуч ятIа. Заз чизмачир, рикIяй атай гафарив, РикI алайдаз карувалин вуч ятIа.
Жув-жувакай зун яргъариз катнавай, Шаирвили заз виш дуван авунвай.
Мад садрани къелем кьадач лагьана, За кьин кьунвай, за агьд-аман авунвай.
Гьикьван чIав тир, кхьизмачир са цIарни, Зулун цав хьиз зун циферив ацIанвай.
Гьикьван чIав тир, кьарай квахьна амай зун, Илгьамдиз рак ахъай тийиз, атанвай.
Вил кумачиз, муд амачиз са куьна, Авай зун икI гъуд элягъиз рипинал. Зун илгьамдин кьакьан кIеле чукIурна, Алахънавай муг эцигиз епинал.
Яд гъай вацIу мад хкида лугьуда, Зи селлери кафарзава, вуч ийин? Зи хиялрин къакъатнава регьятвал, Зи гьарфари гафарзава, вуч ийин?
Гардан кьуна мад цIарари сад садан, Бахтлудаказ хъуьрезва зи шиирда.
Чара хьана, дуст хъхьанвай кIанид хьиз, Гьатнава зун мад шиирдин суьгьуьрда.
Гьикьван чIав тир, къекъвезвай зун гъарикI яз, Дегиш хьана, чир жезмачир жуваз-жув.
Накь гъамара къатадзавай зи рикIи, Къе хвешила сирнавзава, гана лув...
02.10.1996
ЖЕДА
Сад бахтлу ийизва, са масад есир, Аллагьдин крарик пара ква кесир, Инсанрихъ ама кьван тапарарни сир, Гафара кьин жеда, тубаяр жеда.
И дуьнья пел чIуру паб я - хендеда, Чин хъуьрез акунач заз и бендедай. Дувулдай акъатай кьуьзуь дендедал, Элкъвейбур лекъвенар, къубуяр жеда.
Хахаяр хьанва ви кIанидни таниш, Кесибдиз къимишдач къизилни гимиш, Гекъигиз жедани жейранни гамиш, СеркIверин къерехда бубуяр жеда.
Къелем кьаз течирда къе кьунва чарар, Гьазур я кIандайвал акъудиз къарар, Ша рикIик кьамир, дуст, и жезвай крар, Шиверин арада ябуяр жеда.
ЛаматIри алахъна кукIвардайла вун, Герексуз улуб хьиз акъалдайла вун, КIваче къван акьуна, акъалтIайла вун, РикI кудайд мадни эл, убаяр жеда.
Гьар халкьдихъ тарихда ава са макъам, Визитдин чар я чи “Лезгинка” макьам. Шарвили амай кьван, Шагь дагъ авай кьван, Алпанда бикеяр, тубуяр1 жеда!
 |
1 Тубуяр - иербур
ËÅÊÜÅÐÈÍ ËÓÆÀÐ
Âèë âåãüåíà Íèñèí äàãúäèí ñèíåëàé, Øóìóäíè ñà äàãú õâåíà çà ñèí àëàé, Êúåôëåäè õüèç Êüóëàí âàöóí âèíåëàé
×àðõ ÿãúèçâàéä ÷è ëåêüåðèí ëóæàð òèð.
Ñàä-ñàäàâäè àãàòíàâàé ñòõàÿð, Êüàêüàí äàãúëàð êüóíâàé ÷ïèç àðõàÿð, ÊIâàòIàë õüàíà âèëè öàâóí êàâõàÿð, Ñàäâàë àâàé ÷Iåõè ýëäèç óõøàð òèð.
ÈêI õüàéèä òèð ÷óííè ÿðãúàë ÷Iàâàðà, Ñàä òèð ÷è ÷èë, ìåë-ìåõúåðàð, ñóâàðàð. Íè ëóãüóäà, õàéèäè ÷è ëóâàðàð,
ÊüåöIè Òåéìóð, ïåõúè Íàäèð, Êúàæàð òèð?!
Âèëèâ õâåíà ëåêüåð ëåçãè ýëëåðèí, Ñóðàêüíà çà äåãü ÷Iàâàðèí ãåëåðèí, Øà, ÷íà ìàä êüåãüàëâèëèí ìåëåðèí,
Òàëóäàéâàë êóüí ãüèíàé òèð, âóæàð òèð?!
03.02.2005
ВИШ ЙИС ХЬАНВАЙ КЪАРИ
Накь са къари акуна заз,
Какур хьанвай макьун тар хьиз. Са кам вегьез, ял ягъизвай,
Ял тежез тан, залан пар хьиз.
Виш йис хьанвай и къаридин, АтIузвай рикI гъарикI гьалди. Гьикьван чIав тир и дишегьли Ажузарна Зулжалалди.
“Югъ тахьанмаз, я чан баде, Гьиниз физва?” - жузуна за. “Эгь, я хтул, и бадедиз КIанзамайди сур я хьи, са”.
ИкI лагьана ацукьна ам, Вилерал нагъв алаз, пашман. Хажалатди чIагурнавай, Кьунвай адаз чIехи дуван.
Къазайрикай рахадайла, Жегьил чIавуз кьилел атай, Фул акатна юзана ам, Зулун пеш хьиз, хару гатай.
Гьикьван дертлу рахайтIани, Тух тушир ам дуьньядикай. КьатIана за: тIимил хьанва И бендедин уьмуьрдин пай.
Вилера экв амачтIани, Чанда мурад авай шумуд. Аллагьдивай тIалабзавай, Тан ятIани бегьем шулу.
АлакьнайтIа и къаридиз Куьмекдай хьи, за жедайвал. Адан чандиз сагъвал гудай, Юкь тик кьуна къекъведайвал.
Са кIус жуван бахтуникай, И ажуздаз пай гудай за.
Жуван гьалал уьмуьрдикай, Къаридиз чIук атIудай за.
Зи рикIе са гъам гьатнавай, Зи вилера къугъвазвай шел. На лагь, къуру тар тир къари, Аламачир са ламу хел.
...ЯхцIурдалай камнава за, Пакагьан къак муд аматIа? Фагьумда за герен-герен: Зи йисарик пад куматIа?
Аян туш заз жуван уьмуьр, Яргъи яни, я куьруьди?
Язух чIугваз ава зун икI,
Виш йис хьанвай са къаридин.
19.11.1996
ДИДЕДИН ЧIАЛ
Зи гафарихъ яб це, зи хва, Лезги чIалав аламат гва. Гьатун патал и ашкъ чанда, Вун адан цIу кана кIанда.
Ваз хайи чIал кIан хьухь, зи хва, Ам диде хьиз на хуьх, зи хва.
КьатIутI вуна адан сесер, Ийидайвал рикIиз эсер.
Кь - кьегьалвал ви лишан я. КI - кIвалевай ви хизан я.
Гь - гьунарар чи бубайрин. Хъ - мехъерар чи убайрин. Хь - хьар я чи дигедавай. ЧI - чIал я чи меце авай.
ТI - тIалар я чна чIугур.
Къ - къеле я Шагь дагъ лугьур. Уь - уьмуьр - чаз Гъуцарин пай. Гъ - гъвар я чи руьгьдик галай. ЦI - цIай я чи рикIе авай.
ПI - пIир я чи - Ватан лагьай.
Гьар гьарфунихъ ава аваз, Гьар гаф мили шиир я ваз. Хайи чIалан суьгьуьрдаваз, Уьмуьр гьала бахтавар яз!
ГУМ, ГУМ
Гум, гум, зал къвемир, Далдам алай къавал вач. Гъам, гъам, зал къвемир, Чил гадара, цавал вач.
Циф, циф, зал къвемир, Тежедайвал чIимел, вач. Йиф, йиф, къал мийир, Яргъал хуьруьн кимел вач.
Нагъв, нагъв, зал къвемир, Алцурариз, марф лугьуз. Жуван чIалар зав гумир, Элиф лугьуз, гьарф лугьуз.
ТIал, тIал, зал къвемир, Яргъи ийиз фикирд рехъ. Вач, вач, алад вач,
Амач захъ на лугьур регъв.
Дерт, дерт, зал къвемир, Аман амач зи чанда.
Дерт, дерт, зал къвемир, Вун авачир пIипI кIанда.
Гум, гум, къачу гъил,
Зи вилериз гъимир нагъв. Гум, гум, атIутI вил,
Зи гьиссериз гумир тIагъ.
Гум, гум, зал къвемир, Зи рекьера къекъвемир.
05.10.1998
АХЛАД, АХЛАД
Зун хъуьруьриз алахъ мийир, Вач аялар, ахлад, ахлад!
Юзур жедач садавайни Зи хиялар. Ахлад, ахлад!
Хажалатри кьунва зи хур, РикIи гьикьван ийида цIур? Ахпагьаз тур, пакагьаз тур Куь амалар, ахлад, ахлад!
Къе за гъамар алагъзава, ТIалдин сварар сувагъзава, Ван алачиз алахьзава Залай звалар, ахлад, ахлад!
Сабур закай къакъатнава, За гъамариз юкь къатнава, Зи пIузарар акъатнава, Хьанва ялар, ахлад, ахлад!
ГьикI акъатин и юргъадай, Авани сад, зи гъил кьадай? Квахьнава хьи, квев къугъвадай Зи шад гьалар, ахлад, ахлад!
Дерт ганва чаз садаз тагай, Мус жеда чахъ бахтар дигай? Кватнава хьи, зи тандикай ИкI суалар, ахлад, ахлад!
Зун рекьивай ийимир мад, Хъуьрез жедан, рикI туштIа шад? Зи сивин дад, зи вилин хад, Хъвач аялар, ахлад, ахлад!
Жагъизвач хьи, са ачар заз, Амайди чахъ “амач”ар яз, Кхьизва за къе начар яз, Мийир къалар, ахлад, ахлад!
07.02.1997
ГЬАЛАЛ ФУ
Зи гьалал фу, зи гьалал фу,
Зи гъилин, зи кIвалин ризкьи! Чир хьанач заз агь, ви къадир, КьатIизва им гила рикIи.
Шумуд йис я мадар тийиз, Сидкьидивди вун гузва за. Жуваз течиз, къадирсузрин ЦIук, ялавдик вун кузва за.
За кIвалин рак ахъаядан Хатур ханач, фад фу гана. Шумуд мугьман зи суфрадал Дустар хьана, зи фу тIуьна.
КIус гъилеваз викIегь хьайи Шумуда заз кIеле рамна.
Суфрадилай къарагъайла, Вун кваз кьунач, валай камна.
Вад кам анихъ алатайла, Дегиш хьана сиверин дад. Маса суфра ийиз тариф, Вун рикIелай алудна фад.
Жуванд, патанд, писдни хъсанд Авунач за садрахъ чара.
Зи гъилелай фу тIуьрбуру, Зи рикIин кьил тIарна пара.
Зи гьалал фу, зи багьа фу, Вучиз за вун ужузарна? Гьарамбурув нез гана вун, Вучиз за жув ажузарна?
Им вуч сир я, вуч суьгьуьр я, Зи фу, вучиз хъел галач вахъ? Вучиз пис кас ийизвач негь, Вучиз чIуру пел авач вахъ?
Галат тийиз икI абурда Твазва зи кIвал, суфра вуна. Вун квадарай къадирсуздаз Вучиз гъизвач сафра вуна?
Зи фу! Вахъ кьел галачни, лагь, ТахьайтIа зи гъилик ризкьи?
Акатайдаз гана за вун, КьатIизва им гила рикIи...
06.06.1996
ЗИ ГИМАНАР
Квез суварар мубаракрай, зи душманар, Куь дувулар кIеви хьурай авайдалай.
Куьн гьар чIавуз зун рикIеваз, кьил галтадиз, Зи гуьгъуьна аваз хьурай, ягъаз даллай.
Квез виридаз тIалабда за яргъи уьмуьр, Куьн тахьайтIа кхьиз жедач цIарни завай. Куь жунда къе чайгъун, саврух рамзава за, Куьн тахьайтIа эхиз жедач гарни завай.
Куьн тахьайтIа пара жеда зи гунагьар, Рахшанд ая, вил экъиса, ракъуз гъам. Шак ая зи гаф лугьунал, заривилел,
Куьн тахьайтIа, фад туьхуьнда зи илгьам.
Аваз хьуй куьн зи бахтуна, я душманар, Зи гьунаррин суракьар квев фад галукьда. Квез килигна дуьз вегьезва за зи камар, Куьн тахьайтIа кIвач галкIана зун алукьда.
Куьн тахьайтIа рази хьана дуьньядилай, Ярар-дустар зи кьисметда жеда пара.
Мудлувилив девран гьалда чилин винел, Зи кар жедач я яргъара, я цавара.
Куьн тахьайтIа жуван гьаким жув жедач зун, Кьве къалай сад гьалтдач жувал - силисариз. Жуван дуван масдан хиве твадач за гьич, Алахъдач жув туьнбуьгь ийиз, синихариз.
Мез яргъи яз акурай заз куьн гьар чIавуз, Хци ая зун ягъазвай гапурдин сив.
Рагъул вацI хьиз авахьда зун гьарай галаз, Куьне ая рахулди хьиз зи яд элциф.
Квез суварар мубаракрай, зи душманар, Бегьемдаказ чирзава заз куьне крар.
Рази я зун, бахтлу я куьн ава лугьуз,
Зи хъен гатаз авуртIани куьне кIар-кIар.
Аваз хьуй куьн футфаяр тваз, къанихвализ, Зи кхьинри куь рикIериз гъуй чIимелар.
За вуч ийин, куь гад фена, зул атанва, Яру тежез хъипи ама куь чумалар.
Квез суварар мубаракрай, зи пехилбур, Экъи хьана, пара хьуй куь хъилен кIватIар. Зи ягьсузбур, зи гьахъсузбур, фагьумсузбур, Гъал амачиз кьецIил амай, эй зи ватар.
Чамарардай балкIан я зун: руг ийидай,
Квез хьиз дуьнья аквазвач заз са тIеквендай. Йифиз-юкъуз кхьида за икI куь хъиляй,
Себеб хьурай, гаф жагъурай квез луькIуьндай.
Квез суварар мубаракрай, зи душманар, Вахтсуз къведай, геж хъфидай зи мугьманар. Квез суварар мубаракрай, зи душманар, Алцур жедач квевай, чир хьухь, зи гиманар!
19.01.1996
СА МУС ЯТIА
Са мус ятIа, Гьинал ятIа, За вуч ятIа Квадарнава. Гьа чIавалай Заз Аллагьди Вуч гайитIа, Мадарнава. Ганва паяр
Мискьал-мискьал, КкIал-ккIал, СтIал-стIал.
Мугнавай зун - Сувун кукIвал, Аватна хьи,
Са паласдин1 Юкьни-юкьвал.
Са мус ятIа, Заз ни ятIа КIанивалдай Кьасарнава, Гьида ятIа Заз и саягъ, Залумди хьиз Къастарнава. ЧIехи дуьнья, Экуь дуьнья Заз дарнава.
 |
1 Палас - дуьзенлух
Са мус ятIа, Са вуч ятIа, Гьинал ятIа,
Югъ хьиз гъиляй Акъатнава.
Гьа чIавалай Зи секинвал Зи чандивай Къакъатнава.
Кьисмет тирни, Бахт тирни ам, Шадвал тирни, ТахьайтIа гъам? Жаваб течиз Авазва икI, Ашкъ амачиз Етим я рикI.
Гьа чIавалай Къекъвезва зун Гел жагъуриз. Агь, алцуриз, Зун кайиди ГьинаватIа?
Яраб адан РикIин пипIе Зун аматIа? Къекъведа зун, Са мус ятIа, Гьинал ятIа Квахьнавайди, Зи хиялра Гьахьнавайди
СА ДУСТ КIАНДА
Дуьзд лугьумир какурдаз, Бендегуьрдаз, такурдаз.
Нисинлай югъ акурдаз, Лугьумир гаф рикIевай.
Кьегьалди! Гаф лагь атIай. Кагьалди! Жеч гаф кьатIайд. Инсан рекьиз кIандатIа, Алуда ам рикIелай.
Гафар - хцид, серинди, Гафар - мана деринди, На абурун ширинди, Дустуниз лагь рикI алай.
Дуствал ятIа багьади,
Дуст гелкъведан багьнадик? ГьалчайтIа гаф тегьнедик, КIан жемир ам рикIивай.
Дуьньяди кIур гайила, Гъамари хур кайила, Ви гьалар чIур хьайила,
Са дуст кIанда рикI авай!
14.01.1997
АХВАР АВАЧ ВИЛЕРА
Кьуланфер я, ахвар авач вилера, Галукьзава япарихъ ви ван, диде. Кьарай квахьна, сабур квахьна ава зун, Заз са ширин мах ахъая, чан диде.
Хъуьтуьлдаказ кап алтада баладал, Ксурдайвал ви гъилерин ифинди. Акъуда зун и мичIерай, жедатIа, Фикирарни гъамар гъун я йифенди.
ЛуькIуьна зав мили-мили гафарив, ЦIигел я зун, тамарзу я вахъ, диде.
За гьикI лугьун, дерт тежервал ви рикIиз, И дуьньяда жагъизмач хьи, гьахъ, диде.
ЦIигел я зун, ви метIерал туна кьил, БицIекди хьиз са вил-ахвар авуник.
Ви ширин гьуьм, ширин нефес, ширин ял, Ви верцIивал и дуьньяда ава нихъ?
Пехил я зун, пехил я зун виридал, Ксанва эл, чилер, цавар ахвара.
Ша зи гьалар хабар кьуна хъсандиз, Туьнбуьгь ая, ахмур ая, авхара.
Инадзава, гьад кьазва заз фикирри, Вуж ава захъ лугьудайвал “чан” диде? Йиф яргъи я, вун яргъал я, зун ягъал, Къвезвани лагь, ваз баладин ван, диде?
ТАРАН ГУЬМБЕТ
Бакуда са гур куьчеда, Алатнаваз къвалер, патар, Шумуд йис я, къванерикай Хкатнава чинардин тар.
Йифиз-юкъуз дувулрилай Агъзур жуьред машин физва. Адан къацу, хъуьтуьл пешер Авахьунвай пелеш жезва.
Шумуд агъзур сефер адан
Чан хьана тIар, рикI хьана тIар. ТIалди кьуна чIагана тар,
ГьакI ятIани кьенач чинар.
Адан винел марфар къвана, Адан кьилел къванер къвана, Гатана ам гару, хару,
Хьана чинар шулу, сайру.
ТIалар-квалар эхна ада, Ханавай тан галкIана мад, Са таватдин кифер хьтин Хилер къуьнел чкIана мад.
Хъел акатна са пехъидак, Тар кIанелай атIана, агь! Иервилин душманар на
Вучиз халкьна, чIехи Аллагь?
Дувулрикай къачуна гуж, Тара къуват кIватIна са къуз. Хкаж хьана чиликай мад,
ТIарам асфальт кьатIна са къуз.
Кьил хкудна къванерикай, ЭкъечIзавай тар акуна, ЦIай галачиз кана итим, Пер хайид хьиз хьана итим.
Ам гъавурда акьуна хьи, Тан рекьидач, рикI аматIа. Са чIавузни кьурадач тар, КIеви дувул, пун аватIа!
Писвиликай галатна кас, Пашман-пашман алатна кас. Азадвилин гар галукьна, Тар са чIибни хкаж хьана.
Кьил цававай кьакьан тарав Ягъид гъилер ахгакьзамач. КIвал уьцIуьрдай пехъидалай, Тараз гьад кьан алакьзамач.
Шумуд йис я Бакуд къене, Гур куьчедин юкьни-юкьвал, Хкаж хьанва таран гуьмбет, Вич вуж ятIа чирун патал.
ХЬАНАЧ, ХЬАНАЧ
За лагьайвал хьанач, хьанач, Зи рикIин экв канач, канач, Зи Гьуцари вучиз ятIа,
Заз кIандайди ганач, ганач.
Уьмуьр сад я, мурад пара, Гьар дердиниз жедач чара, АматIа къе гебе тара,
Зи чешнеди гъанач, гъанач.
Зун чIугвар1 я - гад чIугвадай, Зун чIудхар я - яд чIугвадай, Хару шив я - фад чуквадай, Заз секинвал хьанач, хьанач.
КIапIал амач - там хъижедай, Гъалар амач - гам хъижедай, Фикир амач - гъам хъижедай, За лагьайвал хьанач, хьанач.
АлатIани виш хер рикIел, Мад бахтуник я зун цIигел, Вуч хъсан я, шиирдин хьел, Илгьамдин пер ханач, ханач.
 |
1 ЧIугвар - художник
ЛИШАН
ГъалатI авун хас кIвалах я инсандиз, ГъалатI тавур кас авани дуьньяда?
Ам нагагьдай кIвалин къенез гьахьда ви, Ахъай тийиз, ам ракIарихъ гьикI тада?
Алатдач ам вучайтIани ян гана, Чахъни тахсир авачиз туш чир тежер. Рекьидачир жеди инсан фикирри, Ялар тиртIа рикIе, гьакIан сир тежер.
Суракьна за гъалатI квачир инсанар, Къалура заз ахьтин са кас аватIа.
Белки дуьнья туькIуьр хьайи йикъалай Уьмуьрдин сир азабрихъди хьун ятIа?
Жуван гъалатI жуван рикIиз пар жеда, Залан жечни вилел алай хер вилиз?
ГъалатI авун хас кIвалах я инсандиз, Ам хиве кьун лишан ялда мердвилин.
18.11.2005
ВАЗ ВУЧ ХЬАНВА?
Ваз вуч хьанва? - хабар кьуна Сада садан гьалдикай.
Аян хьанвай садаз садан РикIе авай тIалдикай.
Пуд гафунин суьгьуьр аку, Ваз вуч хьанва? - жузазвай. Мили гафар ван хьайидан РикIни цуьк хьиз юзазвай.
Хъуьтуьл ванци гъам цIурурна, Хажалатар чукурна.
Чи бубайри дуьз лагьанай: Гафуни ракь какурна.
Лукьмандивай тежедай кар Гафарилай алакьна.
Абур багьа дарман хьана, Начагъ касдив агакьна.
Эй инсанар, дертлу ксар Кваз такьуна алатмир.
Ваз вуч хьанва? - жузун патал, Са чIавузни галатмир.
Ваз вуч хьанва? - суал гана, Дертлу касдив агата.
Асул инсан лугьуда ваз, РикIе регьим аватIа.
Лугьумир хьи, вахт гьинвайд я, Патан касдиз чан-рикIдай.
Ви рикIени илифда гъам,
Гьал гьикI хьурай гъарикIдан?
Хъсан, мили къилихралди Кьезилара дуьньяд пар.
И дуьньяда гьич садрани, Садан рикIни тахьуй тIар.
21.05.2000
РИКIЕР ДАР ТАХЬАЙТIА
Масадан гуьгъуьна къван вегьезвай кас, Гьардахъ са дерт авайд чизвачни бес ваз? Вунани са зулум артухар мийир, Заликриз дуьньяда жагъидач хийир.
Хъел галаз садани акIур мийир цаз, Алахъмир бегьерлу таран хилер хаз. Гурарихъ гадармир кьакьан кIарцIелай, Кицикар атIумир чумалд тарцелай.
Масдан къажгъан акваз жуван цIиб хамир, Чарадан хандакIдиз вуна юкI ямир.
Гьар куьлуь гафункай жез ийир-тийир, Дуьзвилин рекьелай гьич элячI мийир.
Анжах фагьумсузда кьил вине кьада, Аватай чIавуз цIуз, ракьни цIрада.
Такабур дагълариз хар къвадайди я, Кьегьалрин кьилелни кар къведайди я.
Вуна икрам ая хайи дигедиз, Пакаман шагьвардиз, экуьн чигедиз, Улам чир тавуна вацIуз гьахь мийир, Квадармир хиялар - верцIи мах ийир.
КIан хьайтIа, гурмагъдай акъатда деве, Жанавур къуьр жеда, гьатайла кIеве.
ЧIехи тар экъечIда са цилиникай, ЦIайлахан куькIуьда са цIивиндикай.
На жуван нефсинин ракIар агала, Вацран экверихъди мичIерни гала. АтIанвай некIедал фири чар жедач, РикIер дар тахьайтIа, дуьнья дар жедач...
10.10.2001
 |
ГЕЛ ТАДА
Зи хва Фергьадаз
И дуьньядал гьарда вичин гел тада, Ава гьардахъ гекъиг тежер вичин рехъ. Садбуру гьей ракъини хьиз нур гуда, Садбуру ваз бахшда даим къайи мекь.
Акьуллуда циферикай кьадач дерт, Ада вичин варарив гъам агуддач. Бахтлубуру бахт туькIуьрда алахъна, ТуькIуьрнавай чараданди къакъуддач.
Тади къачур гьар вацI гьуьлуьв агакьдач, Кьвал хуьзватIа, хъуьтуьл жедач кIеви къван. Эквдай чирагъ яргъалайни чир жеда,
ЧIуру лемпед фад туьтуьниз гъида чан.
Циф цифедик какахьайла марф къвада, Хваларикай, кIамарикай вацI жеда.
Синихар квай крарихъди гелкъвемир, Гьар са цIалцIам чархунални кьацI жеда.
Агъуз хилен майваяр фад атIуда, Виниз хилев гьармадан гъил агакьдач. Бязибуру гуьгьуьл чIурда, рикIер хаз, РикI шадарун гьар садалай алакьдач.
Гзаф тIуьрла виртни туькьуьл аквада, Артух хьайла бегьер, хада тарцин хел. Гьар инсандив вичин жигъир, вичин рехъ, Гьар инсанди атIуз жеда кьадай гел.
ВикIегьвал бурж къачуз жедач масдавай, Кьел гьарадан рикIин къене кIанда, икI. Кьегьал касди зегьмет чIугваз датIана, Дуьнья рамда, аваз хьайтIа чанда рикI.
И зи гафар на рикIелай алудмир, Уьмуьр гьалмир на винелай, чан зи хва! Ватанни эл на мецелай авудмир,
Руьгьдин ивир хуьх кIевелай, чан зи хва!
10.10.2001
АВАЗВА ЛИФ
Юкъуз зун са лацу лиф тир, Сирнавзавай вили цава.
Жуван верцIи гафаривди Рагъ алцуриз жедай завай.
Ргаз иви, гьатна ифин, Дамах аку лацу лифрен! Кьил виневай, луварар шах, Лиф тир вили цаварин шагь!
Зи вилерай хъвер чкIизвай, Бахтлувилин навар галаз. Бахтавар тир зун цавара, РикIиз кIани чIавар аваз.
Няни хьана, атана циф, Цавай чилел авудна лиф. Лувар хана, шулу хьана, Секин рикIиз тIурфан гъана.
МичIи кIвале, ялгъуз пипIе, Зарул хьана ишезва лиф.
Ханвай лувар туна вилик, Авазва лиф... чкIана миф...
05.02.1996
БАХТ
Авазва зун алакьдайвал алцуриз, Саядай кьаз, аялдай кьаз вирида.
Зи шад гьиссер, бахтлувилер къакъудиз, Кутазва хьи, хажалатрин кирида.
Авай гъамар тIимилди хьиз арада, Хажалатар жагъурда мад жуваз за. Ярар-дустар къугъвадайла пуларив, Зун гьиссерив, зун хиялрив къугъвада.
Акьан тийиз заманадин гъавурда, Ама къе зун виридалай гуьгъуьна. Какахьнавай зи кIвалахар, зи крар,
Кухтаз жезмач гьич сакIани гуьнгуьна.
Йифиз-юкъуз кIвалахда за чIижре хьиз, Алахъда икI цуькверикай ийиз вирт.
ГьакI ятIани авайди зи киледа, Фикирар я, хажалат я, садни дерт.
Гелкъведач зун къизилрихъни къашарихъ, Зун хьтиндаз и девлетрин жеч къадир.
Агъзур жуьре нямет авай дуьньяда, За къелемдиз бахш авуна зи уьмуьр.
Гьич асантдиз гьалтач дустар, ризкьи зал, Четинвилив жагъанвайд я заз зи тахт.
Вахтунихъди галтугда зун датIана, Зун паталди ам я девлет, ам я тахт, Захъ кхьидай вахт аватIа, бахт я, бахт!
14.01.2001
ЗАЛДИ ХЬАНАЙТIА...
Залди, залди хьанайтIа, Квадар тийиз сятар, Кхьидай за датIана Шиирарни баядар.
Къелем чилел тадачир, Чир тахьана галатар, Зи илгьамди хкаждай Зи чIаларин тIаратIар.
Хуьчир фикирд харада За сур гафар - баятар. Зи шиирар, зи цIарар - КIанивилин аятар.
Залди, залди хьанайтIа, Зун чилинви жедачир. Руфунни хук ацIурун Гьич рикIелни къведачир.
За вучин, къе са кап фу Къазанмишун илим я. Гъиле къелем кьадай вахт, Жагъин тийин зулум я.
За вучин, цIар кхьидай Мажал авач, чIав авач. Къе балкIанар гьалзава,
Пар штIунна, лугьуз “гьач”.
Авазва зун муд кутаз, Лугьуз, залди хьанайтIа... Закай шаир жедайни, Аллагьди бахт ганайтIа?
 |
ПАРА КIАНДА
Зун куьз ятIа бахтсузбуруз пара кIанда, Завай чпин хажалатриз чара кIанда.
КIанда рикIел хер алайдаз, КIанда гъиле пер авайдаз. Агатда зав хару ягъайд, Рахада зав дердер жагъайд,
Зун парадаз хажалатрин хура кIанда.
РикI ахъайда заз шумуда, Гьам магьримда, гьам шулуда. Дуьньядик муд галачирда, Уьмуьрдик дад кумачирда, Дердер эхун завай чирда.
РикIин гьава хьайила чIур, ЧIудгъунайла фикирри хур, Эгь, шумудаз дуст жеда зун, Дердер гьализ суст жеда зун.
Кьиле тухуз чIехи къастар, Агуддайла ялгъуз дустар, Гафаривди рикI сагъардай УстIар я зун, чIехи устIар. Агата зав, вири дустар, Гъамлу, зарул фикирар гваз, Куь рикIевайд зи рикIе тваз. Хвешивилин бурж кIандатIа, Бурж гун за квез.
Яшамишдай гуж кIандатIа, Гуж гун за квез!!!
РАГЬИМАТАН МАНИДИ
Агь, уьмуьрдин гьар са легьзе иер я, РикI ахъайдай манияр хьиз, шиир хьиз. Аллагьди низ гьикьван уьмуьр ганватIа, Амукьдайд я эхирдал кьван са сир хьиз.
Бес вучиз лагь, гьамишалух авайд хьиз, Къадир течиз, тергда чна йикъар чи?
Сад дуьньядлай фейи чIавуз пашмандиз, Вилерилай алахьда хьи, накъвар чи.
Четинвилер, хажалатар, фикирар,
Яхъ Аллагьди ракъурнавай савкьватдай. Къе кьисметдин рехъ кIевнавай а Касди, Пака чаз рехъ къалурдатIа агатдай?
РикI ахъайда Рагьиматан маниди, Лагьай чIавуз: “Гъамар рикIив агудмир, Маса дуьнья жагъизмайд туш садрани, На и дуьнья жуван гъиляй акъудмир”.
04.02.2005
ИРИД ХЦИН ДИДЕ
Ирид хциз аявална дидеди,
Виш жуьреда къурбанд хьана веледриз. Эгь тавуна, негь тавуна са уьмуьр, Вичин патай бахш авуна веледриз.
Дуст-душмандиз акI хьана хьи, бахтавар Ирид хци эхъуьрзава гъерида.
Ирид хана, ирид хвейи дидедиз, Ирид къузни аявалнач ирида.
Чинал хъуьрез, шехьна диде чинеба, Гелкъвена ам са суалдин жавабдик: “Ирид жуьре къай алахьай ирид къван, РикIин къене хвенатIа за яраб гьикI?”
Веледрикай вил атIанвай дидедиз, Аллагьдивай кьезил ажал кIан хьана. Садазни пар тахьуй лугьуз, кьейила, Пад-къерехдай са югъ мажал кIан хьана.
КIвалер михьна, игьсанд шурва чуруна, Азраилдиз “ша” лагьана вилерив.
Ирид юкI агь, ирид юкIни пекдикай, Вичиз багьа кафан расна гъилерив.
Ирид хцин кIвализ хабар ракъурна, МичIна вилер. Мягьтел хьана акурбур. Ирид хцин къуьнераллаз сурариз, Тухвана ам, кучукна икI абурдив.
Ирид юкъуз марфар къвана датIана, Хар какахьай юргъар къвана цаварай. Ирид хциз яраб аян хьанач жал, Марфар тирди а дидедин цIугъ, гьарай?
Ирид хци ирид жунгав тукIуна, Ирид юкъуз диде рикIел хкана. Ирид хцин и “бахтавар” дидедин, Суракь бегьем ирид хуьруьз чкIана.
...Ирид къалай хуьруьн кимел гьим ятIа, Ирид къуз къвай марфадикай рахана.
Аян тушиз и кардикай, а касди, Ирид хциз ирид алхиш ракъана...
21.09.1996
ЧИР ХЬАНАЧ
Заз акI хьанай, зун чемеда гьатнава, На лугьумир, кIвач желеда гьатнава, Акъат тежер са чиледа гьатнава,
Низ гьарайин, низ эверин, низ лугьун?
ЧIугваз тежер са тIал ава рикIе зи, ЧIалахъ тежер са гьал ава рикIе зи, Пара тешер са къал ава рикIе зи,
ГьикI алудин, гьикI иливрин, гьикI чIугван?
Зун дердери гатадай кьван хьанва мур, Элкъвез-хквез гузва ифин, кузва хур, Шумуда заз эгъуьнзава шумуд фур,
Чир хьанач заз: гьим масад я, гьим жуванд?
06.02.1996
РАХАЗВА ЧИ ЧIАЛ
Жузамир вуж я зун, гьикьван я зи яш, Захъ гьисаб тийижир виш йисар ава. Акьван къадим я хьи, акьван сур я хьи, Алцумиз жедайд туш зун йисаривай.
Дуьньядин бинедлай аватIа зи тIвар, Жени зи тарихдик ферер, хъиткьерар. Къе акваз кIан ятIа ваз зи дегь чIавар, КIела на зи пелен, чинин шуьткьверар.
И кьуьзуь дуьнья хьиз рехи я зунни, Алатна, къакъатна зи дегь береяр.
Гила зав гумайди гафар, чIалар я, Ихтилат береяр, милегь береяр.
Зи пунар дегьнейра жагъура вуна,
Зун тар я, цIир ганвай виш агъзур хиле. Зун хьтинд сад я къе, заз ухшард пара, Зи гелер бегьемдиз жагъанвач гьеле.
Жузамир вуж я зун, гьикьван я зи яш, Пара я, яргъал я, кьакьан я зи яш...
19.03.1999
КЪАЛ АЛА
Бахт хьайила, ламракайни шив жеда, Бахт тахьайла, шив элкъвена лам жеда. Бахт авайдан “йикьни” фад илив жеда, Авачирдан “чанни” чIехи гъам жеда.
ТIвар алай къуз бахт пайнава Аллагьди, Садал пара, садал тIимил гьалтнава.
Вишелай сад бахтлу хьанва нагагьди, Парабуруз кIусар, чIукар гьатнава.
Амайбуруз са гъвел кьванни тахьана, Кузни-хкIуз ава чка-чкадал.
Бахт авайда тахт къачуда чухвана, Авачирдаз ам палан хьиз аквада.
Бахт авайдаз суна билбил вуч чида? Рази я ам икрам ийиз нуькIериз.
Нез чидайдаз гьар тIямди дад гуда, Течидайди! Чан-рикI ая цуьквериз!
Пакаман югъ фагьумдан бахт авайда? Накьанан югъ рикIел хуьдан ферлуда? Гурмагъда гум, къулал къафун алайдаз, Чир жедани чIугвазвайди дертлуда?
Бахт авайдан кака хада кIекрени, Авачирдан вил атIуда ашдикай. Бахтсуздакай синихарда цIегьрени, Бахтавардиз хабар жедан кашдикай?
Бахт авайдаз писвилерни кутугда, Авачирдахъ са кар жедач кутугай. Бахт авачирд гьа вичин цIу алугда, Бахтавардахъ хьанатIа са галтугайд?
Вучиз бахтар пайнатIа и жуьреда, Кутугай пай куьз гьалтначтIа гьарадал? Гьахъсузвили элкъуьрзава чи Гирде1, Гьавиляйни къал ала къе парадал...
07.01.1997
|
1 Гирде - Чилин шар
ЛЕПЕЙРИ ЭЛЯГЪ ЖЕЗ…
Зун гьикьван бахтлу тир, зун гьикьван шад тир, Хъуьредай, са куьнин фикир авачиз.
Са гъвечIи аял хьиз марфадин кIаник, Ятарай звердай зун, кIвачел алачиз.
Дердерин хъен кьванни авачир рикIе, Зун хифет течидай са чепелукь тир. РикIиз хупI чими тир а чIавуз дуьнья, Авачир садакай чуьнуьхардай сир.
Зун квекай рахазвай, за вуч ийизвай? Зи мурад вуч тиртIа, зи эрзиман вуч? Жаваб жагъин тийиз къариб я зун къе, Гьи патаз хъфенва зи шадвилин куьч?
Гъамари гьужумна сад лагьана зал, Авуна перишан, авуна гъарикI.
Са тIурфан атанва зи секин гьуьлуьз, Лепейри элягъ жез кукIварзава рикI...
13.11.1996
АМАН АМАЧ
Зи гаф аку, зи чIал аку, Жува кхьиз, жува кIелдай. Зи кар аку,