ВСПОМОГАТЕЛЬНЫЙ ГЛАГОЛ И СОСТАВНОЕ СКАЗУЕМОЕ 3 глава
|
||
կաղ(хромой) | կաղալ(хромать) | |
լուսավոր (светлый) | լուսավորել (освещать) |
Надо знать, что, когда от существительных образуются глаголы, часто к словообразовательной основе прибавляется сложный суффикс անալ /ան+ալ/, который выражает значение становления, превращения.
քար (камень) քարանալ (каменеть)
փոշի (пыль) փոշիանալ (превращаться в пыль)
ընկեր (товарищ) ընկերանալ (подружиться)
բարի (добрый) բարիանալ (добреть)
մեծ (большой) մեծանալ (становится большим,
расти).
Неопределенная форма глагола в армянском языке может употребляться как обозначение, название действия. Например:
Վազելը օգտակար է: — Бежать полезно (Бег полезен).
Երկար սպասելը դժվար է: — Долго ждать трудно (Долгое ожидание трудно).
В значении названия действия неопределенная форма глагола Получает определенный артикль и склоняется как имя существительное. Например: глагол սովորել (учиться) может иметь формы: սովորելը (учение, учеба), սովորելու (учения, учебы), սովորելուց (от учения, от учебы), սովորելով (учением, учебой).
ВРЕМЕНА ГЛАГОЛА: ПРОСТЫЕ И СОСТАВНЫЕ ФОРМЫ/
/ԲԱՅԻ ԺԱՄԱՆԱԿՆԵՐԸ՝ ՊԱՐԶ ԵՎ ԲԱՂԱԴՐՅԱԼ ՁԵՎԵՐ
Настоящее и прошедшее несовершенное времена изъявительного наклонения Սահմանական եղանակի ներկա և անկատար անցյալ ժամանակները
|
Личные формы глагола в армянском языке образуются либо путем прибавления к глагольной основе личных окончаний (простые временные формы), либо путем сочетания деепричастий и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени (составные временные формы).
Формы настоящего и прошедшего несовершенного времен изъявительного наклонения образуются от деепричастия настоящего времени и вспомогательного глагола в настоящем или прошедшем времени.
Чтобы образовать деепричастие настоящего времени (անկատար դերբայ), надо вместо окончаний инфинитива ել и ալ к глагольной основе прибавить окончание ում (գրել և գրում, խաղալ և խաղում, վագել և վազում и т.д.).
Настоящее время
Ներկա ժամանւսկ
գրում եմ | գրում ենք |
գրում ես | գրում եք |
գրում է | գրում են |
խաղում եմ | խաղում ենք |
խաղում ես | խաղում եք |
խաղում է | խաղում են |
Настоящее время изъявительного наклонения обозначает действие, которое совершается в момент речи.
|
Երեխան խաղում է։ | Ребенок играет. |
Աշակերտը գրում է: | Ученик пишет. |
Մենք գնում ենք: | Мы идем. |
Դուք երգում եք: | Вы поете. |
Прошедшее несовершенное время
Անցյալ անկատար ժամանակ
գրում էի | գրում էինք |
գրում էիր | գրում էիք |
գրում էր | գրում էին |
խաղում էի | խաղում էինք |
խաղում էիր | խաղում էիք |
խաղում էր | խաղում էին |
Прошедшее несовершенное время обозначает действие, которое происходило (но не завершилось) до момента речи. Этой форме в русском языке соответствует прошедшее время глаголов несовершенного вида.
Երեխան խաղում էր: | Ребенок играл. |
Աշակերտը գրում էր: | Ученик писал. |
Մենք գնում էինք: | Мы шли. |
Դուք երգում էիք: | Вы пели. |
Отрицательное спряжение
Ժխտական խոնարհում
Отрицательное спряжение настоящего и прошедшего несовер шенного времен изъявительного наклонения образуется при помощи отрицательных форм вспомогательного глагола, которые употреб ляются перед деепричастием настоящего времени:
|
գրում եմ | չեմ գրում |
գրում ես | չես գրում |
գրում է | չի գրում |
գրում ենք | չենք գրում |
գրում եք | չեք գրում |
գրում են | չեն գրում |
գրում էի | չէի գրում |
գրում էիր | չէիր գրում |
գրում էր | չէր գրում |
գրում էինք | չէինք գրում |
գրում էիք | չէիք գրում |
գրում էին | չէին գրում |
Запомните
1. Таким же способом образуется отрицательное спряжение всех составных временных форм изъявительного накло нения.
2. Из двух отрицательных форм вспомогательного глагола в третьем лице настоящего времени չէ и չի при отрицательном спряжении составных временных форм употребляется только չի.
Суффиксация. Суффиксы իկ, իչ, ուհի, անոց, ություն
Суффикс իկ служит для образования от основ прилагательных и существительных прилагательных и существительных с уменьшительно-ласкательным значением:
քույր — сестра | քույրիկ— сестричка |
հավ — курица | հավիկ— курочка |
պապ — дед | պապիկ — дедушка |
մատ — палец | մատիկ — пальчик |
լավ — хороший | լավիկ — хорошенький |
սիրուն — красивый | սիրունիկ — красивенький |
բարակ — тонкий | բարակիկ — тоненький |
Суффикс իչ служит для образования от глагольных основ существительных и прилагательных со значением действующего лица или орудия действия:
երգել | петь | երգիչ | певец |
քննել | исследовать | քննիչ | следователь |
ուսուցանել | обучать | ուսուցիչ | учитель |
մարզել | тренировать | մարզիչ | тренер |
շարժել | двигать | շարժիչ | двигатель |
հաշվել | считать | հաշվիչ | счетчик |
սրել | точить | սրիչ | бритва |
գրավել | завоевать | գրավիչ | пленительный |
հուզել | волновать | հուզիչ | волнующий |
վարակել | заражать | վարակիչ | заразительный |
Суффикс ուհի служит для образования от основ существительных со значением действующего лица названий лиц женского пола:
բժիշկ врач | բժշկուհի | женщина -врач |
աշակերտ ученик | աշակերտուհի | ученица |
բանաստեղծ поэт | բանաստեղծուհի | поэтесса |
բանվոր рабочий | բանվորուհի | работница |
նկարիչ художник | նկարչուհի | художница |
բնակիչ житель | բնակչուհի | жительница |
Запомните!
Перед суффиксом ուհի суффикс իչ подвергается чередованию: гласный ի выпадает.
Суффикс անոց служит для образования слов со значением места:
հիվանդ больной | հիվանդանոց больница |
հյուր гость | հյուրանոց гостиница |
արվեստ искусство | արվեստանոց мастерская |
ամառ лето | ամառանոց дача |
Суффикс ություն служит для образования отглагольных существительных, существительных с абстрактным значением признака предмета и со значением собирательности:
տանել убить | սպանություն убийство |
օգնել помогать | օգնություն помощь |
աժան жестокий | դաժանություն жестокость |
նոր новый | նորություն новость |
մարդիկ люди | մարդկություն человечество |
երիտասարդ молодой | երիտասարդություն молодежь |
ուսանող студент | ուսանողություն студенчество |
Текст.
Прочитайте текст и переведите при помощи словаря.
ՄԵՐ ԸՆՏԱՆԻՔԸ
Մեր ընտանիքը մեծ է, ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և եղբայր: Մենք բոլորս միասին ենք ապրում և լավ բարեկամներ ենք:
Հաճախ մեզ այցելում են մորաքույրս և մորեղբայրս, հորաքույրս և հորեղբայրս:
Հայրս բժիշկ է: Նա աշխատում է հիվանդանոցում: Նա շատ զբաղված է և շատ է սիրում իր աշխատանքը:
Մայրս ուսուցչուհի է: Նա նույնպես շատ է աշխատում, սիրում է դպրոցը և իր աշակերտներին:
Երկու քույրիկներս դպրոցականներ են:
Եղբայրս ուսանող է և սովորում է համալսարանում: Նա ամեն օր դասախոսություններ է լսում, իսկ հունվարին և հունիսին քննություններ է հանձնում: Նա միայն լավ և գերազանց գնահատականներ է ստանում:
Պապիկս ծեր է, թոշակ է ստանում և չի աշխատում: Նա ամեն առավոտ մարզանք է անում և շատ առողջ է: Պապիկս խնամում է մեր այգին և գեղեցիկ ծաղիկներ է աճեցնում:
Տատիկս զբաղվում է տնային գործերով և լավ ճաշեր է պատրաստում:
Երեկոները մենք հեռուստացույց ենք դիտում, կարդում ենք կամ զրուցում: Диалоги.
և Ձեր ընտանիքը մե՞ծ է:
և Այո, մեր ընտանիքը մեծ է. ես ունեմ հայր, մայր, պապիկ, տատիկ, երկու քույր և մեկ եղբայր:
և Դուք բոլորդ միասի՞ն եք ապրում:
և Այո, և շատ գոհ ենք: Մենք բոլորս լավ բարեկամներ ենք:
և Իսկ ուրիշ հարազատներ ունե՞ս:
և Այո՛, ես ունեմ մի հորաքույր, երկու մորաքույր, երկու մորեղբայր /քեռի/ և երեք հորեղբայր: Նրանք հաճախ գափս են մեր տուն, մենք նույնպես այցելում ենք նրանց:
և Որտե՞ղ են աշխատում ծնողներդ:
և Հայրս բժիշկ է, նա աշխատում է հիվանդանոցում, իսկ մայրս ուսուցչուհի է և աշխատում է դպրոցում:
և Իմ մայրիկը նույնպես ուսուցչուհի է, իսկ հայրս նկարիչ է. նա աշխատում է թատրոնում:
և Դու եղբայր ունե՞ս:
և Այո՛, ես երկու եղբայր և երկու քույր ունեմ:
և Ի՞նչ են անում նրանք:
և Եղբայրներս ծառայում են Ազգային բանակում: Մեծ քոյրս դերասանուհի է, իսկ փոքրը՝ աշակերտուհի:
և Որտե՞ղ է աշխատում մեծ քույրդ:
և Նա աշխատում է դրամատիկական թատրոնում: Մեծ քույրս ամուսնացած է և երկու երեխա ունի:
Пояснение к тексту
Неправильные глаголы գալ (приходить), տալ (дать, давать), լալ (плакать) настоящее и прошедшее несовершенное времена образуют от деепричастия с окончанием իս: գալիս, տալիս” լալիս (окончание прибавляется к инфинитиву).
Переведите на армянский язык:
Наша семья большая. Мы все хорошие друзья. Мы живем вместе. Часто нас посещают дяди и тети. Мой отец врач. Он любит свою работу. Моя мать тоже очень любит свою работу. Она учительница и работает в школе. Мой старший брат студент, он учится в университете и получает только хорошие оценки. Мой младший брат служит в национальной армии. Моя младшая сестра
— школьница. Дедушка получает пенсию. Он выращивает красивые цветы. Бабушка занимается домашними делами. Вечером мы все вместе смотрим телевизор. Твой отец художник? Твоя сестра артистка? Она замужем, и имеет двоих детей. Кто твой отец? Где работает твоя мать? Что делает твой старший брат? Твой дедушка здоров? Он работает? Сколько у тебя сестер?
УРОК 5
Чередование гласного ե /է/, двузвучий ույ, յա
Оглушение звонких согласных բ, գ
Именительный падеж.
Функции именительного падежа.
Указательные местоимения
Чередование
Հնչյունափոխություն
Гласный ե /է/ подвергается чередованию в некоторых словах, в которых ե восходит к древнеармянскому է.
Ե в закрытом слоге переходит в ի. Это чередование обычно происходит при словообразовании:
| Поделиться: |
Поиск по сайту:
Читайте также:
Деталирование сборочного чертежа
Когда производственнику особенно важно наличие гибких производственных мощностей?
Собственные движения и пространственные скорости звезд