1945 елның 23 нче ноябре. Ниһаять чын мәгънәсендә кыш җитте дияргә була, салкынлык 10 градусларга кадәр нольдән түбәнгә төшкәне бар. Октябрь бәйрәменнән соң әниләр янына авылга кайтып килдем. Мәктәптә бергә укыган сабакташлар авыр тормыштан зарланалар. Егетләрнең каты яраланулары аркасында комисияләнеп кайтканнары гына авылда, бүтәннәре сугыштан соң армия хезмәтен дәвам итәргә калганнар икән. Мин билгеле, Асияне күреп булмасмы дип клубка чыккалаган булам, аулак өйгә кызлар янына баргалыйм, ләкин ул һаман күренми. Аңардан башкаларына игътибар да итәрлек түгел.
1945 елның 25 нче декабре. Мин бераз салкын тидереп санчастьта ятып алдым. Борчылып, әти белән әни дә тиз арада яныма килеп җиткәннәр. Үзләре белән алып килгән каклаган казлары, башка тәм-томнары биредә ят ризык булгач, бик ярап та куйды үзе. Алардан дәвалаучы табипка да өлеш чыгаргач, миңа булган мөнәсәбәт тагын да яхшыра төште. Әле шуның өстенә ул организмга катлаулык килеп чыкмасын дип, кәҗә сөте эчәргә кирәк дигән сылтау белән, авылга кайтып дәваланырга рекомендация дә бирде.
1946 елның 11 нче январе. Авылда кәҗә сөте белән махсус “дәвалануым” 10 көннән узып китте. Шаккатмалы, халык ач-ялангач яшәсә дә күңел төшенкелегенә бирелмичә тырыша-тырмаша яшәргә-җан асырарга омтыла. Әле шуның өстенә яшьләр аулак өйләргә дә җыелган була. Андагы кызларның яшьләре бик чуар 16-17 дәге кызлар арасында 30 га якынлашканнары да күренә. Ә егетләр дигәннәре шулай ук 16-17 яшьлекләр генә, үзләре чиртсәң егылырлык шундый арыклар.
|
|
Кызларның барысы да диярлек уеннарда да, әйләнгәндә дә минем янда булып, бергә биергә ашкыналар. Егет сәләмәләре миңа астыртын гына кырын-кырын караштыралар. Хәрби формадан булмасам, бәйләнүләре дә ихтимал. “Күршең яхшымы?” уенында ике тапкыр яшь кенә кызлар мине бирмәс өчен үзләренең кечкенә генә кул учларына каеш белән чәпәттеләр дә, мескеннәр. Уенның әҗерен күрү рәвешендә берсе белән аралыкта үбешергә дә туры килде әле.
1946 елның 9 нчы феврале. Туган көнемә бәйле рәвештә шәһәргә уволнениегә чыктым. Трамвайда барганда бер бик шәп киенгән, күрер күзгә күркәм генә кыз белән танышып алдым. Аңа урын биргәч, күзләрен миннән ала алмый торгач, бергә буласы киләдер дип уйлап, озата ук киттем. Сөйләшү барышында үзем өчен аның да минем белән бер чамада булуын ачыкладым. Финанс-экономика нститутының дүртенче курсында укып йөри икән. Татьянаның фатирларына якынлашканда, үзенең подполковник кызы булуын белдергәч, ул алга таба аның белән якынлык өмет итүгә минем күңелне сүрелдереп куйды. Шулай да аерылышканда шактый ук кыю гына минем биттән пәп итеп алып, тагын кайчан килүемне сорагач, берара аптырап та куйдым. Аннары: “Кайчан тагын уволнениегә чыгарырлар бит әле?”- дигән булдым. “Ә Сез тырышып карагыз!”- дип кулын изәп кереп китте ул.
|
|
1946 елның 17 нче феврале. Дөрестән дә тәртибем яхшы, бер нинди кагыйдә бозуларым булмагач, чираттагы уволнениегә каршылыксыз җибәрделәр. Таня телефоннарын биргән иде, шуннан шалтыратып, күрешергә сөйләштек. Танышканда Әүхәт урынына үземне Александр дип белдергән идем дә, өйләренә алып кереп, әнисе белән таныштырырга тәкъдим иткәч, үземнең татар булуымны җиткердем һәм баштан әнисенә шул хакта әйтергә кирәклеген искәрттем: “Минем күренүем анаң өчен бик үк теләмәгән сюрприз булырга мөмкин, нинди милләттән икәнлегемне белми торып, аның катына үтү килешмәс”,- дидем. Әмма саубуллашканда аның минем биттән пәп итүен көтеп тормастан, үзем инициатива күрсәтеп, һушыннан яздырырлык: “Тиздән күрешүне ашыкынып көтеп калам”,- дип әйттерерлек үптем.
VI
1946 елның 27 нче феврале. Хәзер мин һәр атнада уволнениегә ниндидер могҗиза көткәндәй ашкынып чыга башладым әле. Чөнки Таняның сүзләренә караганда, аның атасы тиздән полковник йолдызлары тагып, хәтта генерал вазыйфасын башкарырга күчәргә мөмкин икән. Ә генерал кияве булып куйганда бер дә комачауламас иде. Ниһаять Таняның әнисе Елена Станиславовна каршында имтихан тоттым дияргә була. Шактый гына симез хатын икән шунда, мине кибеттән товар карагандай төрле яклап күзәтте инде. Чират әтисе каршында сынау узуга терәлде.
|
|
1946 елның 21 нче марты. Таняның әтисе Михаил Александрович белән очрашканда ул инде полковник дәрәҗәсе алып өлгергән иде. Ул минем ничек укуым турында сорашкан булды. Әмма мин күңелем белән тоеп тордым, полковник минем татар булуымны өнәп бетерми. Ә Танясы инде каршымда ничек ярарга тырышырга белми, аның өчен әти-әнисеннән дә уңайсыз хәтта.
Михаил Александрович күңел өчен дигән кебек минем әти-әнием хакында сорашкандай итте, киләчәк планнарым белән кызыкснды.
1946 елның 30 нчы апреле. Бөек Җиңүнең бер еллыгы бәйрәмен зурлып үткәрүгә ныклы хәзерлек бара. Парад үткәреп, Ирек мәйданы буенча маршта атлау булыр дип көтелә. Мин Танюша белән даими очрашып йөрим, өйләренә дә кысырыклану сизмичә үтәм. Кыз минем каршыда ничек кенә ярап бетәргә белми бөтерелә. Бергә булган очракта әбисенең чиркәүдә ярәшү үткәрү кирәк булачагына төрттерә. Ә мин үземнең комсомол һәм атеист булуымны дәлилләп, чиркәүгә керүләрнең бернинди кирәге калмаячагына сылтыйм. Бу хакта сөйләшү гомумән миңа ошамый.
1946 елның 2 нче июне. Курсант тормышына бөтенләй, шуның кадәр күнегеп җителде ки, гүя мин гөмер буе училищедан чыкмаган да диярсең. Әмма шулай да аны тизрәк тәмамлыйсы, инде офицер тормышын да татып карыйсы килә башлады. Әнә Володька Коростылев мактап туя алмый үзенең хезмәтен. Хәер, ул шул махсус хезмәттә, ә андагылар лейтенант кына килеш тә өлкән офицерларны да дер селкетә алалар. Кешеләр өстеннән чикләнмәгән властька ия булу ни әйтсәң дә күңелле нәрсә.
1946 елның 4 нче августы. Авылда каникулда ятам. Таня үзем белән алып кайтуымны бик сораган иде дә, алып кайтаммы соң. Әни урысча белми, аралашуы бик кыен булып, бер-берегездән тиз туярсыз дип көчкә котылдым. Турысын гына әйткәндә мин аңардан туя да башладым. Әгәр дә теләсәм, ул шунда ук сузылып ятачак, билгеле. Аңа шул гына кирәк, ул шуны гына көтә дә. Әмма Мисбах абзый Нурдидәсе белән дә, аннары Сәрбия апа Рәисәсе белән дә инде ике тапкыр авыз пешкәч, генерал дәрәҗәсенә үрмәләгән полковник кызы белән андый уенны уйнарга һич кенә дә ярамый. Әле ул минем хатын аерган ир булуымны белми, ул хәбәрне училище тәмамлап киткәндә, аңардан арыну өчен файдаланырга булыр.
1946 елның 24 нче ноябре. Полковник кызы белән очрашкан саен ул мине турыдан-туры өйләренә алып керә. Мин түгел, ә ул мине көчләми генә инде. Аның бүлмәсенә кереп бикләнәбез дә ятагында әүмәкләшә башлыйбыз. Ул оялып тормастан, эчке күлмәкчән генә кала да, минем гимнастерканы, майканы салдырып ата. Күз карашыннан чалбарымны да салуымны теләве ачыктан-ачык сизелә, ләкин мин көч-хәл белән булса да бу адымнан үземне тыеп торам. Тирләп-пешеп чыгып, тәмам җенси ләззәт татыганчы, чын мәгънәсендә онанизм белән шөгыльләнеп ятабыз. Белмим, мондый рәхәт ләззәтле, әмма түзеп торуы авыр имтихан кайчанга тикле дәвам итәр.
1947 елның 3 нче гыйнваре. Яңа елны Татьяна белән икәү генә каршыладык. Ул махсус минем белән калу өчен, әти-әнисе белән бергә кунакка барудан баш тарткан. Татьяна мине эчерергә теләп җан талаша, үзенең тәмам исерүе җитте. Бер - беребезне чишендерешә-чишендерешә фәкать оят җирләрне генә каплап торучы чүпрәк кисәкләренә кадәр барып җиттек. Мин бернинди тартынусыз аның бөтен җирләрен капшыйм, ә ул хихылдап ятуын гына белә. Ләкин полковник кызы ничек кенә теләсә дә, шуннан артыгын миннән ала алмаячак, югыйсә ахыры хәерле бетмәскә мөмкин. Җитте, ирексезләп өйләндерүләрен мин бүтән һич тә теләмим инде.
1947 елның 6 нчы феврале. Миңа иртәгә 20 яшь, зур булмаса да түгәрәк дата. Курсташлар шыпырт кына билгеләп үтүне таләп итәләр. Мин башка егетләр шикелле тартуга, башка төр йомшарып китүләргә акча сарыф итмәгәч, финанс хәлем чагыштырмача әйбәт, шактый ук, йөз сумнан артык запасым бар. Әйдә тыгынсыннар гына, хәмерне үзем сатып алмасам да үзләренә акча бирермен, теләсә нишләсеннәр, әни әйтмешли, нигә шунда кадалып китмәсеннәр.
1947 елның 25 нче октябре. Бик ныклап Бөек Октябрьнең 30 еллыгын каршыларга әзерләнәбез. Өлкә комитеты бинасы алдындагы Ирек мәйданыннан тигез сафларда атлыйсы була. Ә моңа без һәрвакыт әзер, күнегеп торасы юк, анысы. Бер көнне Володя Коростылев безнең янга кереп чыккан иде. Үзен армия разведкасына алганнар, лейтенант дәрәҗәсендә шунда хезмәт итә. Сер итеп кенә миңа бик күп кызык нәрсәләр турында сөйли. Җае чыкса мине дә шунда тәкъдим итәм дигән була. Татар булуым гына комачауларга мөмкин дип шикләнә.
1947 елның 27 нче декабре. Татьяна белән 2 елга якын дустанә генә түгел бик якын ук мөнәсәбәттә йөрибез. 21 нче яшькә кадәр җитеп минем әле бер генә хатын-кыз белән дә бу кадәр озак дуслашып йөргәнем булмады. Ул мине бөтенләй үк туйдырды дип әйтмәс идем. Татьяна бөтен яктан да килгән диярлек. Төскә-биткә дә, буй-сынга да шәп үзе. Өстәвенә генерал кызы дияргә була, чөнки әтисе әлеге генерал вазыйфасын тагын ел ярым башкарган очракта ул генерал йолдызларын алачак. Безнең бергә кушылуыбызга бердән-бер киртә рәвешендә аның марҗа кызы булуы тора.
1948 елның 17 нче июле, инде берничә ай буена көндәлеккә тотынганым юк иде. Ниһаять училищены төгәлләгән ел да килеп җитте, лейтенант дәрәҗәсендә берәр частька гаиләле булып китү файдалы, диләр – андыйларга фатир алу җае бар икән. Минем алда ике мөмкинлек бар; берсе бик перспективалы - Таняның ата-анасы эчтән риза булмасалар да, кәсебенә керешсәм, аны ябышып чыгарлык итә алам. Әмма шул ук вакытта минем әти-әни дә марҗа килене алып кайтуымны өнәп бетермиләр. Авылга кайтып, әнә шул Асияне эләктерсәң, теләсә кайда күкрәк киереп йөреп була инде анысы да, тик һаман да аның койрыгын тотып булмый тора.
1948 елның 15 нче августы. Күрдем мин аны һәм миңа чыгарга риза булмаячагын алдан сизгәнгә, урлап кайтырга карар иттем. Ике таза гына егет белән сөйләштем дә, әтинең тарантаслы атын алып, сагалый башладык үзен. Аннары авызын томалап тарантаска күтәреп салдык та – син күр дә мин күр. Әйдә, ничек кенә анда тыпырчынып ятмасын, безнең йортта келәттә урын-җир көйләнгән, ай-ваена карамастан хатын ясадым үзеннән. Әмма ләкин иртән торгач, Асия дигәнем аның сеңелесе Суфия булып чыкмасынмы? Зыян юк анысы, апасыннан чибәр сеңелесе дигән кебек, үзе принцессага тиң инде дә, тик минем хатыным булырга дигән тәкъдимне ишетергә дә теләмәгән булып кылана.
Әти олы башын кече итеп, Шәүкәт абыйларга кодалап барырга мәҗбүр булды. Шәүкәт абый белән Зәлифә апа зур каршылык күрсәтмәделәр, кияүләре Совет Армиясе лейтенанты булсын да, канәгать калмасыннар тагын!!!
1948 елның 23 нче сентябре, мине взвод командиры дәрәҗәсендә Чиләбе өлкәсенең Чибәркүлдәге хәрби частена билгеләделәр. Суфия генә һаман да кулга ияләшми, гел ялгыз гына ятарга тырыша. Мин анысы, күңелне бастырырга аңардан башкаларны табарга да аптырап тормыйм. Ресторанга кереп утырсам, кызлар үзләре янга килә, теләсәң кайсын алып кит. Частьтагы элемтәче кызлар да күзгә генә карап торалар, чакыруга ук теләсә кая ияреп баралар.
1948 елның 6 нчы ноябре, кичә часть буенча кизүдә торган идем, бүген ял итәм. Суфия мәктәптә пионер әйдәманы булып эшли, Казан дәүләт педагогигия институтында рус теле укытучысына читтән торып укып маташкан була. Аның укуы миңа бер тиенгә дә кирәкми инде, болай да кирәгеннән артыкны белә, нәрсә әйтмә - каршы сөйләнеп маташа.
1948 елның 2 нче декабре, частьта берничә татар малае хезмәт итә. Шулар килде-кирәкмәгәнгә башка офицерлар белән булганда да янга килеп, татарча мөрәҗәгать итеп йөдәтәләр. Җен ачуларым чыга шуларга. Нигездә шул мәсьәлә генә борчый да инде мине. Хәер, өйдә тагын Суфия мәлгун җанга тынычлык бирми икән бит. Минем белән сөйләшмәгән дә булып кылана. Аның белән сөйләшергә бик теләп тормыйм әле. Барыннан да элек шунысы әйбәт, балабыз юк, кирәкми дә. Булган очракта да тик Суфиядән генә тумасын, аннары баласын миңа каршы тәрбияләр тагын.
1951 елның 21 нче ноябре. Бервакыт кизүдә торганда ничә төрдәге милләт хатыннары белән булырга өлгерүемне махсус санап утырдым – 13 кә җыела икән. Хәтта арада чегән хатыны да бар, югыйсә алар чегән ирләреннән башкалар белән әллә нигә дә ризалашмыйлар дип сөйлиләр иде – сафсата! Сорый белеп сорасаң, бирүченең тәкате тотмый, дип юкка гына әйтмәгәннәрдер инде. Кыскасы, шәп хезмәт минем, ашау – байдан, үлем – Ходайдан дигән кебек, күтәрәсе-төшерәсе түгел, ә акча бара. Әнә шулай Чиләбе өлкәсендәге Чибәркүлдә өч елым үткән дә киткән.
1951 елның 7нче декабре. Чираттагы йолдызны пагоннарга тагып, Германиягә җибәрделәр, менә. Көнчыгыш Германиянең Дюсельдорф шәһәре янындагы гарнизонга урнаштырдылар. Фатир Чибәркүлдәге бараклардан йөз тапкырга әйбәтерәк. Ә немец кызлары турында сөйләп бетерерлек тә түгел. “Фрейлейн, фик-фик”,-дип бармаклар белән шартлатып күрсәтсәң, шунда ук сузылып ятарга торалар. Эльза+, Анне+, Клара+!! Күп инде алар...”
1951 елның 30 декабре. Хезмәт сөйләп аңлата алмаслык бик әйбәт бара. Монда армия разведкасында хезмәт итүче танышымны очраттым әле менә. Капитан минем белән, әмма югарырак курста укыган Володя Коростылев булып чыкты. Аның белән җае чыккан саен очрашып торабыз. Ул күпме генә эчсәң дә исерттерми торган таблеткалар бирде. Бездә ниләр генә юк, дип сөйли Володя. Әгәр дә берәр кешене юк итәргә теләсәң, аның эчә торган чәенә яки ашына бер таблетка саласың да, кирәк икән ул бер cәгатьтән, телисең бер көннән, кирәксә бер атнадан үләчәк икән. Ә табиплар аның йөрәк авыруыннан үлүен әйтәчәкләр, ди. Шәп әйбер, хатыныңнан туйсаң, дару төймәсен, эчә торган чәенә генә салып куясың. Шәп! Бик шәп!
С Ө Й Г Ә Н Е Ң Б Е Л Ә Н Ш А Л А Ш Т А
О Җ М А Х
I
Әүхәтнең әлеге “күтәренке рухта” язылган, әмма җан өшеткеч куркыныч сүзләр белән тәмамланган “мемуарлары” белән танышып чыккач, беравык миңгерәеп торгандай булдым. Минем шундый халәттә түшәмгә карап, дәшми торуым Суфиянең күңеленә тия башлады булса кирәк, ул шаяртып кына янбызыма төртеп алды:
- Нәрсә, зур кайгыга баткандай булдың әле, әйт инде берәр сүз.
- Иреңнең шундый әшәкелекләрен белгән килеш ничек аның белән тора аласың? Мин шуңа гына аптырыйм,- дип куйдым ничектер Суфиягә үпкәләгән кебегерәк.
- Ю-ук, һич тә аның белән яшәргә җыенмыйм. Ул гомумән, җанга чи нәрсә, хи-хи-хи, дип көлүе генә дә ир-атларга хас түгел. Кыскасы, язганнары белән танышмаган булсам да, барыбер аннан аерылачак идем. Мин гомумән аның белән ятканым юк. Ә бу дәфтәренә очраклы гына, сейфын ачып тап булдым. Сейфын да ачмаган булыр идем, тик штабта калдырган ачкычларын алып килделәр дә, тиз арада кирәк дип, ниндидер кәгазьләр тәлап иттеләр, шунда дәфтәре дә килеп чыкты. Әйтәм дә аны, минем гарәп хәрефләрен тану-танымавым белән кызыксынып торган иде. Мин ул чагында танысам да, белмим дидем.
- Инде хәзер нишләргә җыенасың?
- Дәфтәренең соңгы битенә зур хәрефләр белән Айрат дип язып, биш плюс һәм биш өндәү билгесе куям да, җыенып кайтып китәм, Аллаһы боерса. Көнләшүдән түгел, миңа димәгәе йөзләгән хатын белән ятсын шунда, исем дә китми. Минем өчен гомумән, җанга чи бәндә ул. Ә менә синең, башка хатын-кызларга каравыңнан көнләшер идем, Айрат абый, - дип Суфия тагын мине назларга керешеп, ләззәт хисләрендә исертте...
-Дәфтәрендәге соңгы язма сине бер дә шикләндермиме? Аңарда әнә нинди куркыныч агу бар икән ич!
-Бүредән курыксаң, урманга кермисең инде Айрат абый, ә мин аңардан бер дә куркып тормыйм.
Суфия белән саубуллашканда ул мине шактый ук уйга калдырырлык, алай гына да түгел, нык борчылырлык сүзләр әйтеп озатты:
-Айрат абый, ачулансаң ачулан, тик мин синнән барыбер бала табачакмын,- аның йөзендә күңел дәрьяларын актарырлык искиткеч гүзәл елмаю җәелсә дә, ниндидер сагышлы моңсулык белән әйтте ул бу сүзләрне.
Ә минем өстемә гүя бозлы су сиптеләр, нишләптер югалып калып, аңа каршы бернинди җавап кайтара алмадым. Болай булгач, иренең минем хакта беләчәген уйлап, күңелне шик тә кимерә башлады: һәрхәлдә мин солдат кына, ә ул офицер, теләгәндә юкка да чыгарта ала. Шуңа күрә бу турыда Суфияне кисәтеп куярга кирәк таптым:
-Бәлки аңа белдерегә кирәкмәстер, сиңа да миңа да зыян итәргә мөмкин.
Тик ул йөзендә һаман да шул моңсу елмаюын саклаган килеш мине тыныч ландырып куйды:
-Борчылма, син инде ул белә калганда кайтып киткән булырсың, ә үземә зыян иттермәү җаен әллә кайчан уйлап куйдым. Хәтта үзе үк миңа бер нинди хәвеф-хәтәр булмавын кайгыртачак. Чөнки ул бит коммунист санала, карьерасы өчен үлеп торган бәндә. Миңа бер-бер хәл була күрсә, дәфтәреңнең фотокүчермәсе штабка җибереләчәк, дип кисәтеп куячакмын. Куркак җан ул, тыныч бул.
Суфия шулай дип торса да күңелдән, барыбер шик китмәде. Шуңа күрә өлкән лейтенант Әүхәт Шәйхетдиновның частька әйләнеп кайтканыннан алда, үзем тизерәк демобилизацияләнеп китмәмме дип өметләнеп көттем. Юк шул инде, яшь солдатларны алып килми торып, җибәрәләрме соң. Кыскасы, теләсәм-теләмәсәм дә җенем сөймәгән Әүхәт белән очрашырга туры киләчәк...
Белмим, Суфия безнең мөнәсәбәтләр хакында иренә әйткәнме-юкмы, тик өлкән лейтенант Әүхәт миңа ничектер шикләнеп карый кебек тоелды. Әнә шундый шикле уйлар мине тәмам демобилизацияләнеп киткәнче ташламады. Ә зарыгып көткән демобилизация фәкать 1952 нче елның декабрь ахырында гына насыйп булды. Җыелып килгән немец маркаларына шактый гына, чемодан тулганчы бүләкләр сатып алдым. Сөеклем өчен махсус, алсу төстәге кофта сайладым. Гөлҗимеш чәчәге төсе ул, ихтыярсыз минем бик еракта калган балачагымны хәтерләтә шул... Күзләремне йомып, мин кабат аякларымны игеннәре урылган кырда камыллардан тырната-тырната еракта, Ком Сызасы буенда, әтиләрнең нокта гына булып күренгән тракторы белән тагылып йөри торган комбайны янына йөгерүемне, гүя читтән күзәтеп торам... Ә анда яхшы ат җиккән трантаста минем Сөеклем, алсу күлмәкле кыз утыра...
Тиздән, бик тиздән, Аллаһы теләсә мин аны күрәчәкмен, кулларыма күтәреп йөртәчәкмен. Шундый якты хыяллар белән декабрьнең зыкы салкын бер көнендә туган авылыма кайтып кердем. Мин кайтканчы энекәшем Рәшит мәктәптә тәртипсезлек кылуы аркасында, Кемерово өлкәсендәге Прокопьевск шәһәренә ФЗУга китеп барган иде инде – китүе турында августа ук язды. Күршедә үскән дустым Хафиз да солдат хезмәтеннән кайтып өлгермәгән иде әле. Өйдәгеләргә алып кайткан бүләкләремне өләштем дә, тизерәк Сөеклемне күрү максаты белән дәү әни янына барып килим дигән булып, Иске авылга ашыктым.
Сөеклем минем килгәнне тәрәзәләреннән күреп алды, шунлыктан дәү әниләргә артымнан ук кереп җитте һәм тартынып та тормыйча кочагыма ташланды. Моннан да рәхәт мизгелләрнең булуы һич мөмкин түгел, дәү әни аңышып өлгергәнче, Сөеклемне кулларыма күтәреп алып, матча турысыннан бәрелмәс өчен башны ия төшеп, ишекле-түрле йөрттем. Армиядән мин тагын бер башка үсеп кайттым шул. Әллә шуңа да дәү әни белән Сөеклем миңа башларын артка ук ташлап, сокланып карап тордылар. Мин шул арада аларга дип аталап алып кайткан бүләкләремне тапшырдым.
-И-и бәпкәм, әниең дә күргән булса бу пәһлевандай бәдәнеңне, ницек үсеп катькан бит, сүбөхәнәллаһи! Нинди асыл егет булып зитешкән, Ходай бәхетле тормыш күрергә генә насыйп итсен иде инде үзеңә.
-Һичшиксез бәхетле булыр ул, Саимә апа, чөнки ул бик максатчан кеше. Ә барыннан да мөһиме эчкерсез, беркемгә начарлык теләми торган асыл зат. Аның кебек саф күңелле кешеләр бик сирәк булалар, -дип куйды Сөеклем миңа сөеп карап,-шуңа күрә аңа ышаныч зур.
Бу сүзләрдән соң бик уңайсызланып киттем: Сөеклем безнең Суфия белән булган мөнәсәбәтләрне белсә, һич алай уйламас иде. Күз алдына елмаеп Суфия килеп басты. Әйе, үзәкләреңне өзәрлек чибәр иде шул ул. Ләкин шулай да минем Сөеклемә беркем җитә алмый инде, аңардагы җан елымлылык, кем әйткәндәй, сөйкемле сөякле булуы белән ул күңелне рәхәт иркәли.